magazyn
magazyn
fotowoltaika
2/2024
cena 19,00 zł (w tym 8% VAT)
ISSN 2083-070X
Rozwój projektów
Pomoc w wyborze właściwej lokalizacji inwestycji,
opracowanie dokumentacji technicznej oraz formalno-
prawnej, pomoc w doborze optymalnych komponentów
i urządzeń dla danej inwestycji oraz form finansowania.
Nadzór nad realizacją inwestycji
Pełnienie
funkcji
Inżyniera
Kontraktu,
Kierownika
Budowy,
Inspektora
Nadzoru
Inwestorskiego
oraz
doradcy
technicznego
dla
potrzeb
instytucji
kredytujących przy budowie farm fotowoltaicznych.
Zarządzanie
techniczne,
obsługa
oraz
administracja
farmami
fotowoltaicznymi
oraz infrastrukturą towarzyszącą
Specjalistyczne zarządzanie techniczne, obsługa oraz
administracja, w tym całodobowy monitoring pracy
urządzeń energetycznych.
Przeglądy budowlane i energetyczne
Wykonywanie kompleksowych przeglądów zgodnie z
przepisami prawa.
Mycie
wielkopowierzchniowych
farm
fotowoltaicznych
i
utrzymanie
terenów
zielonych
Używany
przez
nas
Roboklin
25
od
włoskiego
producenta Messersi to najbardziej kompletne i wydajne
rozwiązanie dedykowane myciu farm fotowoltaicznych.
Prace naprawcze i konserwacyjne
Kompleksowe usługi w branży
OZE
wieloletnie doświadczenie
wykwalifikowana kadra
kierownicza
zespół pracowników
posiadających odpowiednie
umiejętności i kwalifikacje
zadowolenie klientów i
satysfakcja Inwestorów
USŁUGI DEDYKOWANE FOTOWOLTAICE
EKO-WIATR BIS
ENERGIA W ZGODZIE Z NATURĄ
ekowiatrbis.pl
EKO-WIATR BIS Krzysztof Statuch Sp. K.
ul. Jana Pawła II 52/452, 98-200 Sieradz
NIP 8272329592
oze@ekowiatrbis.pl
+48 43 822 08 31
+48 515 045 503
SpiS treści
magazyn fotowoltaika 2/2024
magazyn fotowoltaika
Instalacje Technologie Rynek
(cztery wydania w roku)
Nr 2/2024 (51) – nakład 3000 egz.
Redakcja
Agnieszka Parzych
redaktor naczelna
agnieszka.parzych@magazynfotowoltaika.pl
Prenumerata
prenumerata@magazynfotowoltaika.pl
tel. 508 200 900
Reklama
reklama@magazynfotowoltaika.pl
tel. 508 200 700
Drukarnia
Digital 7
Zosi 19
Marki
Korekta
Agnieszka Brzozowska
Opracowanie graficzne
Diana Borucińska
Wydawca
ul. Niekłańska 35/1
03-924 Warszawa
tel. 508 200 700, 508 200 900
www.magazynfotowoltaika.pl
Czasopismo dostępne również
w prenumeracie u kolporterów:
KOLPORTER SA
GARMOND PRESS SA
oraz w salonach prasowych EMPIK
magazyn
magazyn
fotowoltaika
Raport
Rynek fotowoltaiki w Polsce 2024
Magazynowanie energii elektrycznej
14
Reportaż
Kongres PV – branża OZE musi się zaadaptować
do warunków narzucanych przez system
15
Intersolar 2024
16
Finansowanie
Dofinansowanie termomodernizacji budynków użyteczności publicznej
18
Finansowanie inwestycji w modelu PVaaS
19
Technologie
Instalacje typu Floating-PV – harmonia między produkcją energii a środowiskiem
20
Praktyka
Ujemne ceny energii: wyzwanie i szansa dla sektora energetycznego
22
Wpływ akumulacji zanieczyszczeń na wydajność modułów fotowoltaicznych
24
Nowości
27
Rynek oferty
Fotowoltaika zagrożona w cyberświecie. Ryzyko dotyczy danych i kontroli,
a nawet wojny hybrydowej. FRONIUS
32
Magazyny energii nieoczywistą receptą na rosnące ceny prądu
w sektorze przedsiębiorstw. SOLPLANET
36
Aktualności
Kraj
34
Świat
42
EP.MERSEN.COM
KO M P L E T N A O C H RO N A
I N S TA L AC J I FOTOWO LTA I C ZN YC H ,
T E R A Z Z N OW Y M Z A K R E S E M
W KŁ A D E K O R A Z G N I A ZD
B E ZP I EC ZN I KOW YC H
PROGRAM
HELIOPROTECTION®
ROZWIAZANIA DO
FOTOWOLTAIKI
Skontaktuj się z nami:
biuro.polska@mersen.com
Więcej informacji dostępne na
EP.MERSEN.COM
Mersen property
raport
magazyn fotowoltaika 2/2024
edług najnowszego Raportu Insty-
tutu Energetyki Odnawialnej (IEO)
„Rynek fotowoltaiki w Polsce 2024”, wzrost
rynku w 2023 roku w dużej mierze opierał
się na mikroinstalacjach prosumenckich,
stanowiących 66,3% całkowitej mocy zain-
stalowanej w PV. W porównaniu z rokiem
2022 widać jednak spowolnienie przyrostu
w tej grupie. Analiza I kwartału 2024 roku
wskazuje również, że – z dużym prawdo-
podobieństwem – możemy się spodziewać
dalszego wyhamowania lub ustabilizowa-
nia przyrostu mikroinstalacji w 2024 roku.
Przyczyny to utrzymujące się mrożenie cen
energii dla odbiorców indywidulnych, cią-
gle wysoki poziom inflacji oraz wynikające
z niego wyższe koszty kredytów bankowych
i osłabienie pozycji ekonomicznej klasy
średniej. To wstrzymuje małych inwesto-
rów lub skutkuje odraczaniem decyzji zaku-
powych przez prosumentów. Spowolnienie
w tej grupie zrekompensował jednak wzrost
instalowanych mocy w małych instalacjach
oraz na farmach powyżej 1 MW. Był to dla tej
grupy inwestorów rekordowy rok, zarówno
pod względem liczby oddanych do użytku
instalacji, jak i łącznej mocy urządzeń. Foto-
woltaika dalej pozostaje więc zdecydowa-
nym liderem wśród wszystkich innych OZE
w naszym kraju, jeśli chodzi o tempo roz-
woju i moce zainstalowane. Obecnie moce
PV stanowią około 60% mocy zainstalowa-
nej w całym sektorze odnawialnych źródeł
energii (OZE).
Realizacja celów w zakresie
energii z OZE
Polska zrealizowała z nadwyżką swój
wiążący, 15-procentowy cel OZE na 2020
rok, osiągając 16,1% udziału energii z OZE
w zużyciu energii finalnej brutto, choć już
w 2021 roku udział OZE spadł do 15,6%1,
budząc niepokój o dalsze tempo rozwoju
tego sektora. W 2022 roku średnia unijna
udziału energii z OZE przekroczyła 23%,
a i w Polsce nastąpiło ponowne odbicie, do
poziomu 16,9%. Wzrost ten w szczególno-
ści zapewnił trwający od kilku lat spektaku-
larny rozwój fotowoltaiki. Istnieją przesłanki
utrzymania tego wzrostu OZE i fotowoltaiki
w kolejnych latach w Polsce.
Polska na tle Unii Europejskiej
Polska znalazła się na czwartym miej-
scu pod względem przyrostu mocy zainsta-
lowanej PV w Unii Europejskiej (Tab.1).
W 2023 roku wyprzedziły nas Hiszpania
i Włochy. Niemcy po raz kolejny odno-
towały największy przyrost mocy w foto-
woltaice w 2023 roku – ponad 14,2 GW,
co było niemal dwukrotnie lepszym wyni-
kiem niż w 2022 roku (4,8 GW). Na dru-
gim miejscu znalazła się Hiszpania ze wzro-
stem na poziomie 5,5 GW. Bardzo zbliżony
wynik został zarejestrowany we Włoszech
– 5,2 GW. Na czwartym miejscu uplaso-
wała się Polska z przyrostem mocy zainsta-
lowanej na poziomie 4,6 GW. W przypadku
Hiszpanii mamy do czynienia z dużym
spadkiem dynamiki wzrostu z 60% za okres
2021/2022 do 21% w okresie 2022/2023.
Otoczenie regulacyjne
Unia Europejska w obecnej dekadzie
odchodzi od prawnie wiążących celów dla
OZE, a tym bardziej celów dla poszcze-
gólnych technologii, ale spadek cen ener-
gii z PV oraz nowe strategiczne i komplek-
sowe ramy polityki energetyczno-klima-
tycznej mogą istotnie przyśpieszyć dalszy
rozwój OZE, a w szczególności inwestycje
w fotowoltaikę.
Ostatnim z sektorowych dokumentów
strategicznych, przyjętym 15 kwietnia 2024
roku, jest European Solar Charter (Europej-
ska Karta Słoneczna)2, która stanowi naj-
wyższy poziom konsensu pomiędzy Komi-
sją Europejską, rządami krajów członkow-
skich i branżą PV (inwestorzy, instalato-
rzy i producenci urządzeń) na rzecz współ-
działania w celu kompleksowego i dalszego
dynamicznego rozwoju fotowoltaiki w UE.
Rząd Rzeczypospolitej Polskiej (RP) jest
sygnatariuszem Karty.
Rządy zobowiązały się m.in. do
wykorzystania
możliwości
finansowa-
nia w ramach State aid Temporary Crisis
and Transition Framework (TCTF), aby
zapewnić wsparcie dla nowych inwestycji
przemysłowych w łańcuchu dostaw ener-
gii słonecznej. Komisja Europejska (KE)
z kolei zobowiązała się m.in. do: zwiększa-
nia wsparcia dla inwestycji w łańcuch war-
tości produkcji energii słonecznej, w tym za
pośrednictwem InvestEU, wykorzystania
instrumentu wspólnych wdrożeń (IPCEI)
w celu wspierania innowacji i ich pierw-
szego wdrożenia przemysłowego w łańcu-
chu wartości produkcji fotowoltaiki, a także
do wsparcia państw członkowskich we włą-
czaniu przejrzystych i obiektywnych kryte-
riów pozacenowych w systemach wsparcia
OZE i zamówieniach publicznych w celu
promowania lokalnej produkcji i innerwa-
cyjnych wykorzystania energii słonecznej.
Jak łatwo zauważyć, Unia Europej-
ska w okresie do 2030 roku nie stawia kon-
kretnych nowych celów ilościowych, jeśli
chodzi o wzrost udziałów energii z OZE3,
Rynek fotowoltaiki w Polsce 2024
Polska fotowoltaika na koniec roku 2023 osiągnęła moc zainstalowaną 17,08 GW, a 17,73 GW na koniec I kwartału 2024 roku.
W porównaniu z rokiem 2022 przyrost nowych mocy w wartościach bezwzględnych był podobny i wynosił ok. 4,6 GW, jednak
wyraźnej zmianie uległa struktura rynku. Zmieniły się relacje instalowanych mikroinstalacji (do 50 kW), małych instalacji (powyżej
50 kW) oraz rozpoznawanych jako farmy instalacji powyżej 1 MW. Zmieniły się też obroty i przychody firm będących na różnych
etapach łańcucha dostaw.
Tabela 1. Przyrost mocy w fotowoltaice w 2023 roku. Oprac.: IEO na podstawie IRENA i URE
Miejsce
Kraj
Przyrost mocy [MW]
Niemcy
14 260
Hiszpania
5400
Włochy
5234
Polska
4662
Holandia
4304
Francja
3201
raport
magazyn fotowoltaika 2/2024
w tym energii z PV, poza celami związa-
nymi z rozwojem przemysłu i technologii.
Zakłada, że OZE będą rozwijały się ryn-
kowo (ew. w ramach dostępnych i zgodnych
z zasadami pomocy publicznej instrumen-
tów wsparcia). Polityka UE orientuje się
na cele związane z bezpieczeństwem ener-
getycznym, technologicznym i klimatycz-
nym, w które w pełni wpisuje się fotowol-
taika jako jedna ze strategicznych i specjalnie
promowanych technologii neutralnych emi-
syjnie, oraz na cele związane z zieloną elek-
tryfi kacją, w szczególności ciepłownictwa.
Szczególnym instrumentem promocji
rozwoju OZE w najbliższych latach ma być
przyśpieszenie procedur lokalizacyjnych
i administracyjnych dla inwestycji. Dyrek-
tywa RED III z 31 października 2023 roku
(odpowiednio Dyrektywa o przemyśle net-
-zero, tzw. NZIA, ureguluje to dla strategicz-
nych inwestycji przemysłowych) wyznacza
maksymalne terminy wydawania pozwo-
leń na pełne zrealizowanie przez inwesto-
rów OZE procedur administracyjnych na
tzw. obszarach przyspieszanego rozwoju i na
pozostałych obszarach. Dyrektywa zobo-
wiązuje państwa członkowskie do tego, aby
procedura wydawania zezwoleń w odnie-
sieniu do instalacji PV na obszarach przy-
spieszanego rozwoju i położonych na tym
samym obszarze magazynach energii, w tym
instalacji wytwarzających energię słoneczną
zintegrowanych z budynkiem, w istnieją-
cych lub przyszłych sztucznych konstruk-
cjach, nie trwała dłużej niż 3 miesiące (dla
źródeł poniżej 100 kW tylko 1 miesiąc).
Przepisy te powinny być wdrożone do
1 lipca 2024 roku. Ministerstwo Klimatu
i Środowiska (MKiŚ) zapowiedziało przy-
śpieszenie wydawania zezwoleń w obszarze
OZE w nowelizacji Ustawy o OZE, która
ma objąć m.in. weryfi kację następujących
procedur: decyzji o pozwoleniu na budowę,
warunków przyłączenia do sieci elektroener-
getycznej (oraz ciepłowniczej), koncesji na
wytwarzanie energii elektrycznej (ciepła),
decyzji o środowiskowych uwarunkowa-
niach, wpisu do rejestru wytwórców energii
w małej instalacji OZE4. Nie oznacza to jed-
nak, że nie ma celów cząstkowych nakiero-
wanych na OZE i PV, aby ww. ogólne cele
i stojące za nimi ułatwienia możliwe były do
realizacji na poziomie UE i na szczeblu kra-
jów członkowskich. Polski cel wyznacza-
jący udział energii z OZE w zużyciu ener-
gii fi nalnej brutt o w 2030 roku, pocho-
dzący z 2020 roku (Krajowy Plan na rzecz
Energii i Klimatu – KPEiK) wynosił tylko
23%. Został on powtórzony w 2021 roku
w Polityce energetycznej Polski do 2040
roku (PEP2040). W lutym 2023 roku Pol-
ska za pośrednictwem MKiŚ przekazała do
KE aktualizację KPEiK, która w scenariuszu
bazowym (WEM, ang. with existing measu-
res) ma prowadzić do wzrostu udziałów
OZE w krajowym miksie energetycznym do
2030 roku do 29,8% i do tego czasu około
29 GW mocy ma pochodzić z fotowoltaiki
(prawie trzykrotny wzrost w stosunku do
wcześniejszego celu). Choć udział energii
słonecznej w zużyciu energii ma wzrosnąć
z 1% w 2020 do 13% w 2030 roku, to cel dla
OZE (29,8%) pozostał poniżej wymaga-
nego przez UE minimum 32%. Tego mini-
mum nie da się zrealizować bez zwiększenia
mocy PV. MKiŚ pracuje nad nowym scena-
riuszem KPEiK, tzw. ambitnej transformacji
(WAM, ang. with additional measures), który
powinien być zgodny i spójny z nową Poli-
tyką energetyczną Polski do 2040 roku.
Polski rynek fotowoltaiczny
Z końcem 2023 roku ogólna moc
zainstalowana
PV
sięgała
17
GW
(17 057 MW). Skumulowana moc zainsta-
lowana w fotowoltaice w Polsce (stan na maj
2024 roku) została przedstawiona na rys. 1.
W porównaniu z 2022 rokiem spadł
udział mikroinstalacji z 74,9% do 63,9%.
Wzrosły z kolei udziały małych instala-
cji i farm powyżej 1 MW – odpowiednio
z 19,9% do 25,1% i z 5,2% do 11%. Rok
2023 podtrzymał serię corocznych rekor-
dów przyrostów mocy PV w Polsce, jed-
nak przyrost był minimalny. W 2023 roku,
podobnie jak w poprzednich, główną część
nowych inwestycji stanowiły mikroinstala-
cje (43% udziału w przyrostach mocy PV
ogółem), jednak w wartościach bezwzględ-
nych nastąpił znaczny spadek liczby nowo
powstałych instalacji (przypomnijmy –
2022 MW nowych mocy w 2023 roku vs
3217 MW nowych mocy w 2022 roku).
Kolejny rok można zauważyć wyraźny
wzrost mocy w dużych farmach PV powyżej
1 MW (21% udział w przyrostach mocy PV
ogółem w 2023 roku względem 10% w 2022
roku i ponaddwukrotny wzrost względem
2022 roku – 113%). W 2023 roku przy-
łączono do sieci 80 farm o łącznej mocy
0,77 GW. W szczególności wysoki przyrost
w małych instalacjach – 1,1 GW dla śred-
nich prosumentów biznesowych pozwo-
lił na 36% przyrostu mocy PV ogółem. Tak
Rys. 1. Skumulowana moc zainstalowana w fotowoltaice w Polsce, stan na kwiecień 2024 roku. Źródło: IEO (baza danych farm PV) URE i ARE. Oprac.: IEO
raport
magazyn fotowoltaika 2/2024
znaczną część przyrostów mocy w katego-
rii małych instalacji można przypisać także
budowie źródeł u przedsiębiorców.
Na ogólną moc zainstalowaną w źró-
dłach PV według segmentów na koniec
2023 roku składały się:
1.
mikroinstalacje – instalacje o łącz-
nej mocy zainstalowanej nieprzekra-
czającej 50 kW, czyli instalacje pro-
sumenckie; ich łączna moc wyniosła
ponad 11,3 GW;
2.
małe instalacje o mocach z zakresu
50–1000 kW; ich moc zainstalowana
w Polsce osiągnęła wartość 4,1 GW;
3.
farmy PV powyżej 1 MW – łączna
moc zainstalowana na poziomie
1,6 GW.
Z końcem 2023 roku ogólna moc zainsta-
lowana PV sięgała 17 GW (17 057 MW).
Struktura mocy zainstalowanych w foto-
woltaice na dzień 31 marca 2024 roku
została przedstawiona na rys. 2.
Dane za rok 2023 pokazują wyraźną
zmianę trendu: procentowy przyrost mocy
w mikroinstalacjach do 50 kW nie tylko jest
niższy niż w segmentach małych instalacji
i farm powyżej 1 MW, ale był niższy (o 37%)
niż przyrost w 2022 roku. Z kolei miano naj-
dynamiczniej rosnącego segmentu utrzy-
mał segment farm powyżej 1 MW, którego
wzrost wyniósł 113% rok do roku.
Na koniec marca 2024 roku Pol-
ska posiadała ponad 29 GW mocy OZE,
z czego 60% stanowiły instalacje fotowol-
taiczne, następne były elektrownie wia-
trowe z udziałem na poziomie 32%. Łącznie
zeroemisyjne, pogodozależne źródła sta-
nowią niemal 92% wszystkich elektrycz-
nych mocy OZE i ich udział nieprzerwanie
rośnie. Budowa kolejnych wielkoskalowych
farm PV oraz pozostałych instalacji będzie
jeszcze zwiększać udziały i rolę fotowoltaiki
w krajowym miksie.
Mikroinstalacje
Fotowoltaika w Polsce osiągnęła moc
zainstalowaną 17,08 GW na koniec 2023
roku i 17,73 GW na koniec I kwartału 2024
roku. W porównaniu z rokiem 2022 przy-
rost nowych mocy w wartościach bez-
względnych był podobny i wynosił około
4,6 GW. Głównym motorem napędowym
wzrostu rynku pozostały mikroinstalacje
prosumenckie (poniżej 50 kW), których
liczba na koniec 2023 roku przekroczyła
1,4 mln szt. (rys. 3).
W I kwartale br. operatorzy sieci dys-
trybucyjnych
(OSD)
przyłączyli
do
sieci prawie 33 tys. nowych mikroinsta-
lacji o łącznej mocy blisko 316 MW. Na
koniec marca br. łączna liczba wszyst-
kich mikroinstalacji przyłączonych do
sieci dystrybucyjnej OSD wyniosła blisko
1,43 mln, a ich moc – ponad 11,5 GW.
Instalacje prosumenckie to nie tylko
instalacje domowe, lecz także instala-
cje należące do firm, montowane na
obiektach usługowych, handlowych lub
budynkach sakralnych, z których korzy-
stali tzw. autoproducenci. Wśród róż-
nych rodzajów mikroinstalacji fotowol-
taika stanowi ponad 99,3%. Spośród
1 403 875 mikroinstalacji w rejestrze
Urzędu Regulacji Energetyki (URE), aż
1 403 199 to instalacje fotowoltaiczne.
W
porównaniu
z
rokiem
2022
i poprzednimi latami widać jednak spo-
wolnienie przyrostu w tej grupie. W rekor-
dowym pod względem liczby przyłączeń
2021 roku OSD przyłączyli ponad 396 tys.
nowych mikroinstalacji o łącznej mocy
ponad 3 GW, w roku 2023 zaś zostało
przyłączonych około 190 tys. mikroin-
stalacji, czyli o 166 tys. mniej niż w 2022
roku, o mocy ponad 1,95 GW. Analiza
I kwartału 2024 roku wskazuje, że z dużym
prawdopodobieństwem możemy się spo-
dziewać ustabilizowania przyrostu mikro-
instalacji w tym roku. Do końca marca
br. liczba przyłączonych mikroinstalacji
była blisko dwukrotnie niższa niż w trzech
ostatnich miesiącach ub.r. i jest to dotych-
czas poziom najniższy, począwszy od IV
kwartału 2022 roku. Przyczyny spadku to:
utrzymujące się mrożenie cen energii dla
odbiorców indywidulnych, wysoki poziom
inflacji oraz wynikające z niego wyższe
koszty kredytów bankowych i osłabienie
pozycji ekonomicznej klasy średniej. To
wszystko wstrzymuje małych inwestorów
lub skutkuje odraczaniem decyzji zaku-
powych przez prosumentów. Średnia moc
jednostkowa przyłączanych do sieci mikro-
instalacji utrzymuje się na wysokim pozio-
mie, a od początku 2021 roku dynamicz-
nie rośnie. Rekordową średnią moc mikro-
instalacji odnotowano w grudniu 2023
roku – wyniosła aż 15,91 kW. Dla całego
Rys. 2. Struktura mocy zainstalowanych w fotowoltaice na 31 marca
2024 roku. Oprac.: IEO. Dane: URE
Rys. 3. Liczba zainstalowanych mikroinstalacji PV w poszczególnych latach. Oprac.: IEO. Dane: URE, PTPiREE
Ma e instalacje
Farmy powy ej 1 MW
raport
magazyn fotowoltaika 2/2024
2023 roku średnia wyniosła 10,11 kW. Dla
porównania dla całego 2022 roku średnia
moc wyniosła 9,68 kW.
W I kwartale 2024 roku śred-
nia moc przyłączonej mikroinstalacji
wyniosła 9,62 kW, w tym średnia moc
mikroinstalacji w marcu tego roku to
11,00 kW. Wysoka średnia moc mikro-
instalacji może świadczyć o tym, że – po
zmianie systemu rozliczeń energii pro-
dukowanej w mikroinstalacji od 1 kwiet-
nia 2022 roku i zniesieniu bariery 10 kW
dla mikroinstalacji, po której przekrocze-
niu ulegał zmniejszeniu współczynnik roz-
liczenia energii magazynowanej w sieci
z 0,8 na 0,7 – wzrosło znacznie zaintereso-
wanie budową instalacji o większej mocy.
Zwiększana jest również moc istniejących
już mikroinstalacji rozliczanych na starych
zasadach. Przyłączanie instalacji o mocy
większej niż w latach ubiegłych nie jest jed-
nak zjawiskiem pozytywnym ze względu na
brak w większości przypadków możliwości
autokonsumpcji wyprodukowanej energii
elektrycznej oraz świadczy o coraz więk-
szym przewymiarowaniu mikroinstalacji.
W 2023 roku ponad połowa wszyst-
kich mikroinstalacji PV powstała bez
wsparcia dotacyjnego, ale gros insta-
lacji
w
gospodarstwach
domowych
powstało ze wsparciem z dwóch progra-
mów: „Mój Prąd” i „Czyste Powietrze”.
Według danych Polskiego Towarzystwa
Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej
(PTPIREE), od 1 stycznia 2023 roku do
31 marca 2024 roku liczba mikroinstalacji
wzrosła o 222 613, do 1 432 912. W tym
okresie, według danych Narodowego Fun-
duszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej (NFOŚiGW), 78 429 instalacji
uzyskało wsparcie z programu „Mój Prąd”,
co stanowiło 35% wszystkich nowych inwe-
stycji prosumenckich. Według danych
NFOŚiGW, w całym 2023 roku 72 088
mikroinstalacji PV uzyskało wsparcie z pro-
gramu „Mój Prąd”, a 18 194 z programu
„Czyste Powietrze”. Oznacza to, że oba naj-
popularniejsze programy wsparcia mikro-
instalacji PV w gospodarstwach domo-
wych zapewniły powstanie 47,6% inwe-
stycji w mikroinstalacje PV, co oznaczało
wzrost w stosunku do 2022 roku o 4,6 pp.,
gdy wsparciem zostało objęte 43% wszyst-
kich mikroinstalacji. Pozostałe instalacje
prosumenckie (52,4%) powstały zatem bez
wsparcia, ale w większości były to mikro-
instacje zbudowane w przedsiębiorstwach
w odpowiedzi na wysokie ceny energii.
Na rys. 4 przedstawiono efekty rzeczowe
programu dotacji „Mój Prąd” w latach
2023–2024.
Duże i małe instalacje
W 2023 roku nastąpił 38-procen-
towy przyrost nowych mocy zainstalo-
wanych w fotowoltaice w porównaniu
z rokiem 2022. Gros przyrostu nowych
mocy (57%) stanowiły instalacje powyżej
50 kW, wśród których wyróżnia się
tzw. małe instalacje i farmy do 1 MW
oraz duże farmy PV o mocach powyżej
1 MW, których łączne moce w 2023 roku
zwiększyły się o 2,64 GW. Według bazy
danych IEO, dotyczącej funkcjonujących
farm PV, w sumie przyłączono 228 dużych
farm (>1 MW) o łącznej mocy 1,68 GW.
Zdecydowana większość mocy zainstalowa-
nej to farmy fotowoltaiczne powyżej 30 MW
(873 MW), co przedstawiono na rys. 5.
Kolejny
już
rok
można
zauwa-
żyć wyraźny wzrost mocy w dużych far-
mach PV powyżej 1 MW – stanowiący
21% udziału w przyrostach mocy PV ogó-
łem w 2023 roku względem 10% w 2022
roku i ponaddwukrotny wzrost wzglę-
dem 2022 roku – 113%. Na koniec I kwar-
tału 2024 roku funkcjonowało 4870 instala-
cji PV powyżej 50 kW o łącznej mocy zain-
stalowanej wynoszącej 5,4 GW. Przewa-
żającą część (4608 spośród 4870) stano-
wiły tzw. małe instalacje do 1 MW. Łączna
moc zainstalowana w tej grupie osiągnęła
3,7 GW. Wśród farm powyżej 1 MW najwię-
cej funkcjonuje w zakresie 1–5 MW (175
spośród 262), a ich łączna moc zainstalo-
wana wynosi 376 MW. Znaczenia nabierają
coraz większe instalacje. Tylko w I kwar-
tale 2024 roku przybyło niemal 350 MW
nowych mocy w dużych farmach PV, co nie
wynika ze zwiększenia liczby projektów, ale
z budowy elektrowni o coraz większej mocy,
zazwyczaj przyłączanych do sieci wysokich
napięć (rys. 6).
Uwagę zwraca rozkład terytorialny
instalacji
fotowoltaicznych
w
Polsce.
Liczba i łączna moc instalacji jest najwyż-
sza w województwach: wielkopolskim (701
instalacji o łącznej mocy 887,84 MW), war-
mińsko-mazurskim (404, o łącznej mocy
544,81 MW) i lubuskim (401, o łącznej
mocy 510,77 MW). Obrazuje to rys. 7.
Rys. 4. Efekty rzeczowe programu dotacji „Mój Prąd” w latach 2023–2024. Źródło: NFOŚiGW: wypłacone dotacje z programu „Mój Prąd”, nabór IV i V
raport
10
magazyn fotowoltaika 2/2024
Ważnym mechanizmem wspierającym
rozwój OZE w Polsce był system aukcyjny.
Zapewniając stabilność i przewidywalność
inwestycji, system ten zwiększa również
zaufanie instytucji fi nansowych i ułatwia
pozyskiwanie fi nansowania bankowego.
Po sukcesie pierwszego okresu (2016–
2021), w którym zakontraktowano znaczne
moce zarówno dla fotowoltaiki, jak i ener-
getyki wiatrowej, system ten został prze-
dłużony decyzją Komisji Europejskiej na
kolejne lata (2022–2027). Moce przewi-
dziane do zakontraktowania dla fotowol-
taiki w ramach nowego okresu wynoszą po
750 MW rocznie, zarówno w przypadku
instalacji do 1 MW, jak i powyżej 1 MW.
Patrząc jednak na wyniki aukcji z dwóch
pierwszych lat przedłużonego, nowego sys-
temu aukcyjnego (lata 2022 i 2023), wyraź-
nie możemy dostrzec, że ten instrument
wsparcia traci na atrakcyjności, a inwesto-
rzy decydują się na inne drogi inwestycyjne.
Ograniczenia w dostępie do sieci
energetycznej
Operatorzy Systemów Dystrybucyj-
nych (OSD) oraz Operator Sieci Przesy-
łowej (OSP) publikują co kwartał infor-
macje o dostępnych mocach przyłączenio-
wych na kolejne pięć lat do przodu. Z ana-
lizy przeprowadzonej na podstawie dostęp-
nych informacji od czterech największych
operatorów sieci dystrybucyjnej OSD oraz
od operatora sieci przesyłowej OSP wynika,
że łączna dostępna dla inwestorów moc
przyłączeniowa na najbliższe pięć lat (2024–
2029) będzie nieznacznie rosła (z 1,5 do
2,1 GW). Jednakże, porównując plany
z ubiegłego roku, jest to spadek o 43%.
Dostępne moce przyłączeniowe z prognozą
w horyzoncie 5-letnim zostały przedsta-
wione na rys. 8.
Dysproporcje w potencjale przyłą-
czeniowym nowych mocy wytwórczych
pomiędzy poszczególnymi regionami Polski
są przedstawione na rys. 9.
Problemy z brakiem mocy przyłączenio-
wej dla OZE generują rosnące wyzwania dla
nowych projektów, szczególnie w sektorze
fotowoltaiki (PV). Ograniczone możliwości
przyłączeniowe sieci elektroenergetycznych
w wielu regionach Polski skutkują gwał-
townym wzrostem liczby odmów wyda-
nia warunków przyłączenia dla nowych
instalacji.
Jak wynika z danych URE, w 2023
roku przedsiębiorstwa energetyczne zgło-
siły aż 7448 odmów wydania warun-
ków
przyłączenia,
o
łącznej
mocy
83 612,412 MW. Główne przyczyny odmów
to: brak warunków technicznych (WT),
dotyczący 3568 przypadków o łącznej mocy
41 839,490 MW) oraz względy ekono-
miczne (WE), które dotyczyły 2231 przy-
padków o łącznej mocy 17 865,581 MW).
Pozostała grupa odmów to połącze-
nie braku spełnienia warunków technicz-
nych oraz ekonomicznych (WT + WE);
obejmuje ona 1649 przypadków o łącz-
nej mocy 23 907,341 MW. Dominującymi
Rys. 5. Moc farm fotowoltaicznych w poszczególnych przedziałach mocy. Oprac.: IEO. Dane: URE
Rys. 6. Liczba instalacji PV (małe instalacje i farmy) w poszczególnych latach. Oprac.: IEO. Dane: URE. Dane za 2024 r. z I kwartału