PROSUMENT
magazyn
magazyn
fotowoltaika
dodatek do „Magazynu Fotowoltaika”
II edycja
INSTALACJE • PRZEPISY • FINANSOWANIE
PRZYSZŁOŚĆ
+48 795 959 288
sPis tReŚci
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
magazyn
magazyn
fotowoltaika
magazyn fotowoltaika
Instalacje Technologie Rynek
(cztery wydania w roku)
Dodatek do nr 3/2020 (36) – nakład 3000 egz.
Redakcja
Agnieszka Parzych
redaktor naczelna
agnieszka.parzych@magazynfotowoltaika.pl
Mirosław Grabania
redaktor
miroslaw.grabania@magazynfotowoltaika.pl
Prenumerata
prenumerata@magazynfotowoltaika.pl
tel. 508 200 900
Reklama
reklama@magazynfotowoltaika.pl
tel. 508 200 700
Drukarnia
Digital 7
Zosi 19
Marki
Korekta
Agnieszka Brzozowska
Opracowanie graficzne
Diana Borucińska
Wydawca
Niekłańska 35/1
03-924 Warszawa
tel. 508 200 700, 508 200 900
www.magazynfotowoltaika.pl
Czasopismo dostępne również
w prenumeracie u kolporterów:
KOLPORTER SA
GARMOND PRESS SA
oraz w salonach prasowych EMPIK
Przepisy
Milion prosumentów zmieni polską energetykę
Procedury przyłączania instalacji prosumenckiej PV
do sieci elektroenergetycznej
14
Finansowanie
Własna instalacja PV – gdzie szukać dofinansowania?
16
Instalacje
Podstawy fotowoltaiki
22
Dobór mocy instalacji PV
Elementy instalacji PV
Monitorowanie instalacji PV
Bezpieczeństwo instalacji prosumenckich PV
Moduły fotowoltaiczne
38
Falowniki fotowoltaiczne
40
Konstrukcje wsporcze
44
Nośność konstrukcji obiektu budowlanego
w aspekcie budowy dachowej elektrowni fotowoltaicznej
46
Kto może wykonać instalację fotowoltaiczną
49
Rękojmia, gwarancja i ubezpieczenia instalacji PV
50
MAŁY
ALE
MOCNY
Wbudowany wyłącznik DC
Maksymalna wydajność do 98,3%
4-calowy wyświetlacz LCD
Wbudowany port DRM
Monitoring - RS485, Wifi/Ethernet/GPRS (opcjonalnie)
Zabezpieczenia nadprądowe, temperaturowe i inne
Trójfazowy
SOFAR 3.3K~12KTL-X
info@sofarsolar.com
SOFAR SOLAR Global
sofarsolar.com
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
przepisy
Rozwój technologii wytwarzania energii elek-
trycznej w odnawialnych źródłach energii spowo-
dował, że produkcja energii elektrycznej na nie-
wielką skalę stała się możliwa i opłacalna ekono-
micznie nawet dla osób indywidualnych. Technolo-
gią, dzięki której wytwarzanie energii elektrycznej
na własne potrzeby stało się proste i popularne, jest
fotowoltaika, czyli wytwarzanie energii elektrycz-
nej z promieniowania słonecznego. Dachowe insta-
lacje fotowoltaiczne zaczęły coraz częściej pojawiać
się na dachach prywatnych domów lub siedzibach
firm, a słowo „prosument”, od kilku lat zdefiniowane
w Ustawie o odnawialnych źródłach energii, wyszło
poza język branżowy.
Kto może być prosumentem
Definicja prosumenta energii odnawialnej zapi-
sana jest w Ustawie o odnawialnych źródłach energii.
Wskazuje ona, że prosumentem jest odbiorca koń-
cowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie
z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby
w mikroinstalacji, pod warunkiem że w przypadku
odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą ener-
gii elektrycznej w gospodarstwie domowym, nie
stanowi to przedmiotu przeważającej działalności
gospodarczej określonej zgodnie z przepisami wyda-
nymi na podstawie art. 40 ust. 2 Ustawy z dnia 29
czerwca 1995 roku o statystyce publicznej (Dz. U.
z 2019 r., poz. 649 i 730).
Oznacza to, że prosumentem może zostać prak-
tycznie każdy odbiorca energii elektrycznej, czyli:
osoby fizyczne, samorządy terytorialne, stowarzy-
szenia, związki wyznaniowe, szpitale, szkoły, parafie
oraz firmy, i to niezależnie od wielkości. Konieczne
jest przy tym spełnienie dwóch warunków. Po
pierwsze, energia elektryczna może być wytwarzana
wyłącznie z odnawialnych źródeł energii, czyli przy-
kładowo z energii Słońca (fotowoltaika), wiatru lub
spalania biomasy, a więc produktów ulegających bio-
degradacji, w tym substancji pochodzenia roślin-
nego i zwierzęcego. Drugi warunek odnosi się do
wielkości instalacji, w której wytwarzana jest energia
Milion prosumentów zmieni polską
energetykę
Słowo „prosument” stanowi połączenie dwóch słów: „producent” oraz „konsument”. Opi-
suje ono sytuację, kiedy konsument jakiegoś produktu zaczyna wytwarzać go na własne
potrzeby, stając się tym samym również jego producentem. W Polsce słowo to zyskało na
popularności w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy, kiedy gospodarstwa domowe coraz
częściej zaczęły instalować na dachach instalacje fotowoltaiczne.
Barbara Adamska,
ADM Poland
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
PRZEPISY
elektryczna. Musi być to mikroinstalacja, a więc
instalacja o łącznej mocy zainstalowanej elektrycz-
nej nie większej niż 50 kW, przyłączona do sieci elek-
troenergetycznej o napięciu znamionowym niższym
niż 110 kV. W przypadku źródeł wytwarzających
energię elektryczną w skojarzeniu, czyli kogenera-
cyjnych, moc osiągalna cieplna nie może być większa
niż 150 kW, a łączna moc zainstalowana elektryczna
również nie może być większa niż 50 kW. Trzeci
warunek zawarty w defi nicji prosumenta energii
odnawialnej dotyczy odbiorców niebędących gospo-
darstwami domowymi. Wskazuje on, że prosumen-
tami mogą zostać jedynie te podmioty, dla których
wytwarzanie energii elektrycznej nie stanowi prze-
ważającej działalności gospodarczej w myśl Ustawy
o statystyce publicznej.
Wytwarzanie energii przez prosumenta nie-
będącego przedsiębiorcą nie stanowi działalności
gospodarczej.
System opustów – na czym polega?
Prosument wytwarza energię elektryczną z myślą
o zużyciu jej na własne potrzeby, jednak w praktyce
nie zawsze jest to możliwe ze względu na niepokry-
wanie się w czasie wytwarzania energii elektrycznej
i jej zużycia. Instalacja PV na dachu domu najwięcej
energii wytwarza w ciągu dnia w okolicach południa,
czyli w czasie, kiedy domowników najczęściej nie ma
w domu i przez to zużycie energii elektrycznej nie
jest wysokie. Z kolei rano, kiedy domownicy przy-
gotowują śniadanie, bądź późnym popołudniem,
kiedy wracają do domu, produkcja energii elektrycz-
nej z modułów PV nie jest wysoka. Szczyt zapotrze-
bowania na energię elektryczną w gospodarstwie
domowym przypada na godziny popołudniowe, gdy
po powrocie do domu przygotowywane są posiłki,
nastawiane pranie albo włączana zmywarka. W prak-
tyce w gospodarstwie domowym jedynie 10 do 20%
energii elektrycznej zużywana jest w czasie rzeczywi-
stym. Odsetek ten można podnieść, montując przy-
kładowo pompę ciepła lub programując czas pracy
zmywarki i pralki w ten sposób, aby włączały się
w czasie, kiedy własnego prądu jest najwięcej. Nie-
zależnie od tego typu zabiegów, w znakomitej więk-
szości mikroinstalacji mamy do czynienia z koniecz-
nością wprowadzenia do sieci nadwyżki energii elek-
trycznej, czyli energii, której nie jesteśmy w stanie
w danej chwili zużyć na własne potrzeby. Największe
nadwyżki energii występują przy tym w miesiącach
o najwyższym nasłonecznieniu, a więc od kwietnia
do września. W miesiącach zimowych uzysk energii
elektrycznej z systemu fotowoltaicznego jest zdecy-
dowanie niższy.
Aby umożliwić prosumentowi zużycie wypro-
dukowanej przez niego energii elektrycznej, Ustawa
o odnawialnych źródeł energii wprowadziła system
Wykres 1. Liczba mikroinstalacji* w Polsce
*instalacje o mocy zainstalowanej do 50 kW
przepisy
opustów. Polega on na tym, że prosument wpro-
wadza do sieci elektroenergetycznej energię elek-
tryczną, której nie jest w stanie na bieżąco zużyć,
i może ją z sieci odebrać w czasie, kiedy jej potrze-
buje. Za możliwość odbierania energii z sieci w cza-
sie, kiedy jest mu ona potrzeba, prosument ponosi
koszt w postaci utraty części energii wprowadzonej
do sieci. Proporcja, ile energii może z sieci odebrać
prosument w odniesieniu do ilości energii wpro-
wadzonej, określana jest opustem. Wielkość opu-
stu uzależniona jest od wielkości instalacji, w któ-
rej energia została wytworzona. W przypadku insta-
lacji o mocy zainstalowanej nie większej niż 10 kW,
prosument za 1 kWh wprowadzoną do sieci odbie-
rze z sieci 0,8 kWh (współczynnik ilościowy 1 do
0,8). Jeżeli energia elektryczna została wytworzona
w instalacji o mocy wyższej niż 10 kW i nie wyższej
niż 50 kW, prosument za każdą kWh wprowadzoną
do sieci odbierze 0,7 kWh (współczynnik ilościowy
1 do 0,7). Oznacza to, że prosument de facto traci
20% lub 30% energii, którą wprowadził do sieci.
Dodatkowo trzeba mieć na uwadze, że możli-
wość odebrania energii elektrycznej z sieci ogra-
niczona jest do 12 miesięcy od czasu wprowadze-
nia jej do sieci. Dla prosumenta oznacza to koniecz-
ność takiego doboru instalacji PV, aby był on w sta-
nie wytworzoną w niej energię elektryczną zużyć
w ciągu roku, oczywiście, przy uwzględnieniu zuży-
cia w czasie rzeczywistym (autokonsumpcji) oraz
współczynnika opustu. Jeżeli instalacja będzie zbyt
duża i prosument nie będzie w stanie odebrać z sieci
energii, która mu się należy, przepadnie ona na rzecz
sprzedawcy energii.
Od energii rozliczanej w ramach opustu
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
PRZEPISY
10
prosumenci nie ponoszą opłat za energię ani opłaty
dystrybucyjnej za pobraną energię. Nie ponoszą
również żadnych opłat na rzecz sprzedawcy energii
z tytułu prowadzenia rozliczeń.
Aby prawidłowo ocenić opłacalność systemu
opustów dla konkretnego prosumenta, warto osza-
cować jego poziom autokonsumpcji.
Dla instalacji o mocy nie wyższej niż 10 kW
rzeczywisty współczynnik opustu w zależności
od poziomu autokonsumpcji wynosi:
–
82% przy autokonsumpcji na poziomie 10%
(10% wytworzonej energii prosument zużywa
w czasie rzeczywistym, 90% wprowadza do
sieci; odzyskuje 80% wolumenu wprowadzo-
nego do sieci),
–
84% przy autokonsumpcji na poziomie 20%
(20% wytworzonej energii prosument zużywa
w czasie rzeczywistym, 80% wprowadza do
sieci; odzyskuje 80% wolumenu wprowadzo-
nego do sieci),
–
86% przy autokonsumpcji na poziomie 30%
(30% wytworzonej energii prosument zużywa
w czasie rzeczywistym, 70% wprowadza do
sieci; odzyskuje 80% wolumenu wprowadzo-
nego do sieci),
–
88% przy autokonsumpcji na poziomie 40%
(40% wytworzonej energii prosument zużywa
w czasie rzeczywistym, 60% wprowadza do
sieci; odzyskuje 80% wolumenu wprowadzo-
nego do sieci).
Firma prosumentem
Rozszerzenie defi nicji prosumenta na fi rmy
nastąpiło dopiero z dniem 29 sierpnia 2019 roku.
Była to zmiana oczekiwana przez fi rmy, które coraz
częściej decydują się na montaż własnych źródeł
wytwórczych OZE. Motywem rosnącego zainte-
resowania ze strony fi rm produkcją energii elek-
trycznej na własne potrzeby są rosnące ceny energii
elektrycznej.
Prosumentem, zgodne z ustawową defi ni-
cją, może zostać każda fi rma, niezależnie od wiel-
kości. Warunkiem jest, żeby wytwarzanie energii
elektrycznej nie stanowiło jej przeważającej dzia-
łalności gospodarczej w myśl Ustawy o statystyce
publicznej, zaś energię elektryczną wytwarzała
w mikroinstalacji, czyli odnawialnym źródle ener-
gii o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej
niż 50 kW.
Firmy-prosumenci mają szersze możliwości
w zakresie dysponowania nadwyżką wytworzonej
przez siebie energii elektrycznej niż prosumenci nie-
prowadzący działalności gospodarczej. Firmy będące
prosumentami mogą skorzystać z systemu opustów
na takich samych zasadach jak prosumenci indywi-
dualni, czyli z zachowaniem współczynnika 1 : 0,8
dla energii wytworzonej w instalacjach o mocy zain-
stalowanej nie większej niż 10 kW i 1 : 0,7 dla insta-
lacji powyżej 10 kW, jednak nie większych niż 50 kW.
Ważne jest przy tym, że do systemu opustów mogą
wejść instalacje posiadane przez fi rmy już wcześniej.
System opustów nie jest jednak jedyną możliwością
zagospodarowania nadwyżek energii elektrycznej,
jaką mają fi rmy-prosumenci. Mogą one mianowi-
cie wybrać możliwość sprzedaży nadwyżek po cenie
rynkowej wybranemu przez siebie sprzedawcy ener-
gii lub zdecydować się na sprzedaż po średniej cenie
hurtowej określanej co kwartał przez Prezesa URE.
Które rozwiązanie dla której fi rmy będzie bardziej
opłacalne, w dużej mierze będzie zależało od ana-
lizy profi lu wytwarzania i zużycia konkretnego pod-
miotu. Przeprowadzając taką analizę, należy wziąć
m.in. pod uwagę:
–
współczynnik
autokonsumpcji
będący
pochodną systemu pracy (czy fi rma pracuje
w weekendy, jakie są wahania sezonowe zuży-
cia energii elektrycznej),
–
cenę zakupu energii czynnej oraz prognozy ich
wzrostu,
–
prognozę średnich cen hurtowych,
–
prawdopodobieństwo wystąpienia nadproduk-
cji energii elektrycznej ponad własne potrzeby.
Wymogi formalne, które muszą spełnić prosu-
menci biznesowi, są tożsame z wymogami dla pozo-
stałych prosumentów i ograniczają się do obowiąz-
ków informacyjnych względem operatora systemu
Najwyższa żywotność w
kategorii falowników łańcuchowych
zatwierdzona przez DNV·GL
Opłacalny. Niezawodny. Lokalny.
RHI-3P(3-10)K-HVES-5G
„Produkt przyjazny systemowi”
• Zapewnia zasilanie prądem przemiennym do 10 kW
mocy ciągłej i 16 kVA mocy szczytowej
• Zasilacz można przełączać automatycznie, a czas
przełączania w ciągu 40 ms
• 3 tryby pracy (zużycie własne; czas użytkowania;
poza siecią z wykorzystaniem akumulatorów)
i programowalne zarządzanie energią w celu
maksymalizacji zużycia własnego
„Wysoka wydajność”
• Max. wydajność 98,4%
• 2 wejścia MPPT i 4 wejścia DC;
Maksymalny prąd wejściowy DC 26A
„Łatwość obsługi i konserwacji”
• 24-godzinne w pełni inteligentne zarządzanie energią,
wgląd w czasie rzeczywistym do statusu instalacji fotowoltaicznej
• Zdalna kontrola i funkcja aktualizacji, dzięki czemu
konserwacja elektrowni jest na wyciągnięcie ręki
„Bezpieczeństwo i niezawodność”
• Obsługuje nierównowagę trójfazową
• Inteligentna funkcja EMS
• Solis dostarcza opcjonalną funkcję przerywacza
obwodu łuku elektrycznego (AFCI)
• Czas użytkowania przesunięcia i możliwości golenia
szczytowego do siatki
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
przepisy
12
dystrybucyjnego. Dotyczą one przekazania operato-
rowi informacji o terminie przyłączenia, mocy zain-
stalowanej i lokalizacji mikroinstalacji oraz rodzaju
odnawialnego źródła energii użytego w tej mikro-
instalacji, ewentualnie zmian w zakresie mocy zain-
stalowanej lub rodzaju odnawialnego źródła lub też
informacji o zawieszeniu bądź zakończeniu wytwa-
rzania energii elektrycznej. Firmy decydują się naj-
częściej na mikroinstalacje o mocy zainstalowanej
30–50 kW, co jest, z jednej strony, pochodną ich
zapotrzebowania na energię elektryczną, a z drugiej
strony, wynika z dostępności miejsca do montażu
instalacji o takiej wielkości.
Spółdzielnie energetyczne na zasadach
prosumenckich
Nowelizacja Ustawy o OZE w 2019 roku rozsze-
rzyła możliwość korzystania z prosumenckiego sys-
temu opustów na spółdzielnie energetyczne. Spół-
dzielnia energetyczna jest to spółdzielnia w rozumie-
niu Ustawy – Prawo spółdzielcze lub Ustawy o spół-
dzielniach rolników, której przedmiotem działalno-
ści jest wytwarzanie energii elektrycznej lub bio-
gazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źró-
dła energii i równoważenie zapotrzebowania ener-
gii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie
na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej
członków, przyłączonych do zdefiniowanej obsza-
rowo sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej
o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub
sieci dystrybucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowni-
czej. Obszar działania spółdzielni ograniczony jest
do obszaru działania jednego operatora, co oznacza,
że wszyscy członkowie spółdzielni będący zarówno
wytwórcami energii elektrycznej, jak i jej odbior-
cami, przyłączeni są do sieci elektroenergetycznej
tego samego operatora.
Spółdzielnia energetyczna może prowadzić dzia-
łalność jedynie na obszarze gminy wiejskiej lub miej-
sko-wiejskiej lub na obszarze nie więcej niż trzech
tego rodzaju gmin bezpośrednio sąsiadujących ze
sobą. Liczba członków spółdzielni nie może przekro-
czyć 1000. Łączna moc zainstalowana elektryczna
wszystkich instalacji OZE w ramach spółdzielni nie
może przekroczyć 10 MW, zaś energia elektryczna
wytworzona w tych instalacjach w ciągu roku musi
zaspokoić przynajmniej 70% potrzeb własnych spół-
dzielni i jej członków.
Spółdzielnie energetyczne korzystają z sys-
temu opustów, jednak w ich przypadku współczyn-
nik opustu wynosi 0,6. Oznacza to, że sprzedawca
energii dokonuje ze spółdzielnią energetyczną rozli-
czenia ilości energii elektrycznej wprowadzonej do
sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej wobec ilo-
ści energii elektrycznej pobranej z tej sieci w celu jej
zużycia na potrzeby własne przez spółdzielnię ener-
getyczną i jej członków w stosunku ilościowym 1 :
0,6. Rozliczenia ilości energii wprowadzonej do sieci
i z niej pobranej dokonuje się na podstawie wska-
zań urządzeń pomiarowo-rozliczeniowych przyłą-
czonych do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycz-
nej wszystkich wytwórców i odbiorców energii elek-
trycznej spółdzielni energetycznej. Podobnie jak
inni prosumenci, również spółdzielnia energetyczna
nie uiszcza opłaty za rozliczenia energii prowa-
dzone przez sprzedawcę energii oraz opłat za usługę
dystrybucji.
Liczba prosumentów wciąż rośnie
Obecnie w Polsce jest około 260 tys. prosumen-
tów. Na początku bieżącego roku było ich około
130 tys. W ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2020
roku liczba ta zwiększyła się o 70 tys. Dla porów-
nania na początku 2019 roku prosumentów było
około 55 tys., a rok wcześniej poniżej 29 tys. Dyna-
mika wzrostu jest więc imponująca. Zgodnie z prze-
widywaniami rządu, zapisanymi w projekcie strate-
gicznego dokumentu Polityka Energetyczna Polski
2040, w 2030 roku liczba prosumentów powinna
wynosić już 1 mln. Ponad 99% instalacji prosumenc-
kich stanowią instalacje PV. Biorąc pod uwagę, że
średnia wielkość instalacji prosumenckiej finansowa-
nej w ramach programu „Mój Prąd” to 5,6 kW, ozna-
cza to, że w ciągu dekady moc zainstalowana w foto-
woltaicznych źródłach prosumenckich wyniesie ok.
5,6 GW.
Niższe koszty energii i aktywne bezpieczeństwo
AFCI - zabezpieczenie przeciwpożarowe
Efektywne wykorzystanie zmagazynowanej energii
Magazynowanie energii z optymalizacją
Najbardziej uniwersalny optymalizator
SUN2000
-3-10KTL-M1
LUNA2000
-5/10/15-S0
SUN2000
-450W-P
SUN2000
-2-6KTL-L1
FusionSolar
Smart PV - rozwiązania dla domu
ionSolar
a dla domu
solar.huawei.com/pl
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
przepisy
14
Definicje, procedury, zasady rozliczania i warunki
wykonywania działalności w zakresie wytwarzania
energii elektrycznej z odnawialnych źródeł ener-
gii w mikroinstalacji oraz małej instalacji reguluje
i wprowadza Ustawa o odnawialnych źródłach ener-
gii, nowelizowana 19 lipca 2019 r.
Planując budowę prosumenckiej instalacji foto-
woltaicznej, warto wcześniej sprawdzić, jaki rodzaj
umowy zawarliśmy z podmiotem zaopatrującym
nas w energię elektryczną. Możemy posiadać jedno-
cześnie dwie umowy (najczęściej w przypadku, gdy
zmienialiśmy sprzedawcę prądu): sprzedaży ener-
gii elektrycznej obejmującą tylko koszty sprzedaży
energii zużywanej i opłaty handlowe oraz umowę
o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji
energii. Drugi wariant to posiadanie umowy kom-
pleksowej obejmującej zarówno sprzedaż energii
czynnej, jak i koszty dystrybucji (dostawy) energii
do klienta. Jeżeli nie posiadamy umowy komplek-
sowej, warto zmienić zasady rozliczania za energię
i zawrzeć umowę kompleksową przed przystąpie-
niem do budowy instalacji.
Gotową mikroinstalację prosumencką zgłaszamy
do operatora sieci dystrybucyjnej (OSD) dostarcza-
jącego energię elektryczną na danym terenie (PGE,
Tauron, inni).
Jeżeli moc zainstalowana w mikroinstalacji (moc
generatora – sumaryczna moc modułów fotowolta-
icznych, zgodnie ze stanowiskiem Prezesa URE) jest
większa niż moc przyłączeniowa jego obiektu, to
procedura przyłączenia mikroinstalacji odbędzie się
na podstawie wniosku o określenie warunków przyłą-
czenia do sieci elektroenergetycznej dla wytwórców
(PGE). Warto wystąpić do zakładu energetycznego
Procedury przyłączania instalacji
prosumenckiej PV do sieci
elektroenergetycznej
Procedurę przyłączenia mikroinstalacji fotowoltaicznej do sieci elektroenergetycznej reguluje
art. 7 Ustawy Prawo energetyczne. Obliguje on przedsiębiorstwa energetyczne do zawierania
umów o przyłączenie do sieci i przyłączania w pierwszej kolejności instalacji odnawialnego
źródła energii (OZE). Dalsza część przedmiotowego artykułu określa m.in. formalne oraz tech-
niczne warunki przyłączenia mikroinstalacji prosumenckiej.
Mirosław Grabania
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
przepisy
15
o zwiększenie mocy przyłączeniowej wówczas, gdy
znamy już moc planowanej instalacji PV.
Jeżeli moc zainstalowana mikroinstalacji jest
mniejsza niż moc przyłączeniowa jego obiektu, to
ubiegamy się o przyłączenie do sieci elektroenerge-
tycznej na podstawie zgłoszenia / dokumentu przyłą-
czenia mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej.
To zdecydowanie częściej występujący przypadek.
Dokument zgłoszeniowy należy pobrać ze strony
internetowej właściwego dla danego terenu opera-
tora sieci dystrybucyjnej.
Dokument zgłoszeniowy zawiera m.in.:
––
dane zgłaszającego,
––
dane techniczne mikroinstalacji,
––
oświadczenie instalatora o wykonaniu instala-
cji zgodnie z obowiązującymi przepisami, nor-
mami itd.,
––
dane
obiektu,
w
który
zainstalowano
mikroinstalację,
––
oświadczenie zgłaszającego,
––
wykaz dokumentów, jakie należy zgromadzić
i załączyć do zgłoszenia.
Dokumenty zgłoszeniowe mogą różnić się nie-
znacznie między sobą w zależności od dystrybu-
tora operującego na danym terenie. Warto wcześniej,
przed rozpoczęciem budowy instalacji PV, zapoznać
się z właściwym dokumentem zgłoszeniowym, także
w przypadku, gdy stroną formalną zgłoszenia oraz
zgromadzeniem wymaganych dokumentów – załącz-
ników zajmować się będzie instalator (firma instalu-
jąca mikroinstalację). Na stronach internetowych ope-
ratorów sieci dystrybucyjnych właściwych dla miejsca
wykonywanej mikroinstalacji znajdziemy prezentacje,
wskazówki i porady dotyczące opisywanej procedury
zgłoszeniowej oraz wiele innych informacji dotyczą-
cych prosumenckiej instalacji fotowoltaicznej.
Złożony wniosek wraz z dokumentacją załączoną
przez zgłaszającego (prosumenta) weryfikują pracow-
nicy spółki odpowiedzialni za proces przyłączania.
W przypadku gdy złożony wniosek jest niekompletny,
spółka zwraca się do zgłaszającego o uzupełnienie lub
poprawienie złożonych dokumentów.
Po pozytywnej weryfikacji zgłoszenia spółki
(Tauron Dystrybucja SA, PGE Dystrybucja SA,
inne właściwe) na swój koszt zabudowują urządzenia
pomiarowo-rozliczeniowe. W praktyce sprowadza się
to do wymiany licznika energii prosumenta na dwu-
kierunkowy, który zlicza energię elektryczną wytwo-
rzoną przez instalację fotowoltaiczną oraz pobraną
z sieci publicznej. Z reguły zabudowa przedmioto-
wych urządzeń następuje w terminie 30 dni liczonych
od wpłynięcia poprawnie złożonego wniosku.
Za przyłączenie do sieci publicznej mikroinstala-
cji PV nie pobiera się opłaty przyłączeniowej.
Następnym etapem procedury przyłączenia
mikroinstalacji prosumenckiej jest zawarcie przez
zgłaszającego umowy o świadczenie usług dystry-
bucji energii elektrycznej wprowadzonej do sieci
z mikroinstalacji. Rodzaj umowy będzie zależał
od posiadanej umowy dostawy energii elektrycz-
nej. Zdaniem autora, dla osób posiadających umowę
kompleksową procedura przyłączenia oraz rozlicza-
nia pobranej i wytworzonej energii jest na chwilę
obecną najsprawniejsza.
Na prosumencie energii odnawialnej zgodnie
z art. 5.2. Ustawy o odnawialnych źródłach energii
ciąży obowiązek poinformowania operatora systemu
dystrybucyjnego, do którego mikroinstalacja jest
przyłączona. Informacja dotyczy:
––
zmiany rodzaju odnawialnego źródła energii
użytego w mikroinstalacji lub zmiany mocy
elektrycznej zainstalowanej – w terminie 14 dni
od dnia zmiany,
––
zawieszenia trwającego od 30 dni do 24 mie-
sięcy lub zakończenia wytwarzania energii elek-
trycznej w mikroinstalacji w terminie 45 dni
od dnia zawieszenia lub zakończenia wytwarza-
nia energii.
Literatura:
Tekst jednolity Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.
Ustawa – Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r.
Materiały PGE Dystrybucja SA, materiały TAURON Dystrybucja SA.
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
finansowanie
16
Opłacalność inwestycji we własną instalację
fotowoltaiczną podnoszą dostępne ulgi i dotacje.
Na szczególną uwagę zasługują dwie możliwości
dostępne dla inwestorów indywidualnych – Program
„Mój Prąd” oraz ulga termomodernizacyjna.
„Mój Prąd”
Program „Mój Prąd” to prosty do skorzystania
program umożliwiający uzyskanie dofinansowania
na zakup i instalację systemu fotowoltaicznego przez
osoby prywatne. Program ten prowadzony jest przez
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospo-
darki Wodnej (NFOŚiGW). Cechują go wysoki
budżet, łatwość aplikowania oraz rekordowo krótki
czas oczekiwania na wypłatę środków. Program ten
wystartował w sierpniu 2019 roku, a przystąpić do
niego można w trybie konkursowym. Termin pierw-
szego naboru został zakończony z końcem ubiegłego
roku. Drugi nabór trwa od 13 stycznia 2020 roku
i skończy się 18 grudnia 2020 roku lub wcześniej,
jeżeli środki zostaną wyczerpane. Biorąc pod uwagę
dotychczasowe tempo składania wniosków, nie jest
wykluczone, że środków w ramach tego programu
wystarczy jedynie do końca przyszłego roku, ewen-
tualnie do początku roku 2021.
Budżet całego programu wynosi 1 mld zł. Mak-
symalna kwota dofinansowania to 5 tys. zł. Dotacja
ta zwolniona jest z podatku PIT. Przy takiej maksy-
malnej kwocie dofinansowania środków wystarczy na
dopłaty do około 200 tys. instalacji prosumenckich.
Zainteresowanie programem jest ogromne. W poło-
wie lipca bieżącego roku został złożony stutysięczny
wniosek, powodując, że program osiągnął półme-
tek. Na koniec sierpnia liczba złożonych wniosków
przekroczyła już 131 tys. Zgodnie z informacjami
NFOŚiGW, w każdy dzień roboczy fundusz otrzy-
muje ponad 650 wniosków, w soboty ok. 200, w nie-
dziele ok. 300. Jeśli to tempo się utrzyma, do końca
roku zostanie złożonych ok. 180 tys. wniosków.
Czy program będzie kontynuowany po wyczer-
paniu budżetu? Na chwilę obecną nie ma takiej pew-
ności. Nie jest jednak wykluczone, że zostanie on
rozszerzony o dotacje do domowych ładowarek do
aut elektrycznych. Według zapowiedzi, mogłoby to
być 1,5 tys. zł. Była podnoszona też kwestia rozsze-
rzenia dofinansowania na pompę ciepła lub magazyn
energii stanowiący uzupełnienie domowej instalacji
fotowoltaicznej, ale nie ma w tym zakresie żadnych
wiążących deklaracji.
Cel programu:
Zwiększenie produkcji energii elektrycznej
z mikroinstalacji fotowoltaicznych na terenie Rzecz-
pospolitej Polskiej.
Budżet:
1 mld zł
Beneficjenci:
Osoby fizyczne wytwarzające energię elek-
tryczną na własne potrzeby, które mają zawartą
umowę kompleksową regulującą kwestie zwią-
zane z wprowadzeniem do sieci energii elektrycznej
wytworzonej w mikroinstalacji.
Rodzaje przedsięwzięć:
1) podlegają dofinansowaniu przedsięwzięcia pole-
gające na zakupie i montażu mikroinstalacji foto-
Własna instalacja PV
– gdzie szukać dofinansowania?
W ostatnim czasie gwałtownie rośnie liczba nowo powstających mikroinstalacji w Polsce. Na
taką inwestycję coraz chętniej decydują się osoby prywatne. System opustów przewidziany
w Ustawie o OZE, czyli możliwość odebrania z sieci części energii elektrycznej do niej wpro-
wadzonej, stanowi dość istotny argument, jednak nie zawsze wystarczający, aby okres zwrotu
inwestycji był satysfakcjonujący.
Barbara Adamska,
ADM Poland
FINANSOWANIE
woltaicznych o zainstalowanej mocy elektrycznej
od 2 kW do 10 kW, służące na potrzeby istnieją-
cych budynków mieszkalnych;
2) nie podlegają dofi nansowaniu projekty polega-
jące na zwiększeniu mocy już istniejącej instala-
cji fotowoltaicznej.
Koszty kwalifi kowane:
1) okres kwalifi kowalności kosztów: od 23 lipca
2019 roku do 31 grudnia 2025 roku, przy czym
rozpoczęcie przedsięwzięcia rozumiane jest jako
poniesienie pierwszego kosztu kwalifi kowanego
(data opłacenia pierwszej faktury lub równoważ-
nego dokumentu księgowego), zaś zakończenie
przedsięwzięcia rozumiane jest jako przyłączenie
mikroinstalacji do sieci;
2) koszty kwalifi kowane obejmują: zakup, montaż
oraz odbiór i uruchomienie instalacji objętych
przedsięwzięciem (panele fotowoltaiczne z nie-
zbędnym oprzyrządowaniem) – wymaganym
elementem instalacji są liczniki dwukierunkowe
(koszt licznika nie jest kosztem kwalifi kowanym).
Forma dofi nansowania:
Dofi nansowanie w formie dotacji do 50 proc.
kosztów kwalifi kowanych mikroinstalacji wchodzą-
cej w skład przedsięwzięcia, jednak nie więcej niż
5 tys. zł na jedno przedsięwzięcie.
Warunki dofi nansowania:
– dofi nansowaniu podlegają instalacje niezakoń-
czone przed dniem 23 lipca 2019 roku,
– dofi nansowanie udziela się na projekty zakończone
przed dniem złożenia wniosku o dofi nansowanie,
– dofi nansowanie jest udzielane jednokrotnie
w ramach danej umowy kompleksowej na zakup
i dystrybucję energii elektrycznej,
– warunkiem wypłaty środków jest wstępna akcep-
tacja wniosku o dofi nansowanie przez NFOŚiGW
i zatwierdzenie przez ministra właściwego ds. kli-
matu,
– nie wymaga się zabezpieczenia wierzytelności,
– urządzenia muszą być instalowane jako nowe,
wyprodukowane w ciągu 24 miesięcy przed mon-
tażem,
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
finansowanie
18
–– beneficjent zobowiązany jest do eksploatacji
instalacji (we wskazanej we wniosku lokalizacji)
przez co najmniej 3 lata od dnia wypłaty dofinan-
sowania,
–– dofinansowanie nie może być udzielone na insta-
lacje sfinansowane lub realizowane z innych środ-
ków publicznych,
–– w przypadku przedstawienia kosztu zakupu
i montażu instalacji dofinansowanej ze środków
Programu priorytetowego „Mój Prąd” do roz-
liczenia w ramach ulgi termomodernizacyjnej,
kwota przedstawiona do odliczenia od podatku
będzie pomniejszona o kwotę otrzymanego dofi-
nansowania.
Terminy i sposób składania wniosków:
Termin obecnego naboru trwa do 18 grudnia
2020 roku lub do wyczerpania alokacji środków.
Wniosek można składać elektronicznie na www.
gov.pl przy użyciu profilu zaufanego lub e-dowodu.
Niezbędne są elektroniczne wersje następujących
dokumentów, które trzeba załączyć do wniosku:
–– kopia faktury za dostawę i montaż instalacji foto-
woltaicznej,
–– dowód zapłaty faktury/oświadczenie o dokona-
nej wpłacie,
–– zaświadczenie operatora sieci dystrybucyjnej
potwierdzające montaż licznika wraz z numerem
punktu poboru mocy, w którym licznik zainsta-
lowano,
–– oświadczenie o samodzielnym montażu instala-
cji (tylko w przypadku, gdy instalacja jest mon-
towana samodzielnie, przy założeniu posiadania
niezbędnych kwalifikacji),
–– pełnomocnictwo – jeśli wniosek składany jest
w imieniu osoby fizycznej ubiegającej się o dofi-
nansowanie.
Ulga termomodernizacyjna
Ulga
termomodernizacyjna,
przypominająca
znaną wcześniej ulgę remontową, obowiązuje od 2019
roku. Umożliwia ona odliczenie od dochodu przez
3 lata nawet 53 tys. zł. Ulga ta przysługuje osobom
fizycznym będącym właścicielami lub współwłaścicie-
lami budynku jednorodzinnego, które opłacają poda-
tek dochodowy według skali podatkowej, liniowy
lub w formie ryczałtu. Wydatki podlegające odlicze-
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
finansowanie
19
niu muszą być poniesione na realizację przedsięwzię-
cia termomodernizacyjnego. Do takich przedsięwzięć
została zakwalifikowana m.in. całkowita lub częściowa
zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub
zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji. Oznacza
to, że koszt montażu instalacji fotowoltaicznej pod-
lega odliczeniu w ramach ulgi termomodernizacyj-
nej. Ważne jest przy tym, że instalacja taka nie musi
być zamontowana na tym budynku. Ulga przysługuje
również w sytuacji, gdy w budynku mieszkalnym jed-
norodzinnym, np. w związku z brakiem technicznych
możliwości montażu instalacji (w tym fotowoltaicz-
nej) na tym budynku, instalacja ta zostanie zlokalizo-
wana na innym budynku, np. garażu, budynku gospo-
darczym, lecz służy budynkowi mieszkalnemu.
Z ulgi termomodernizacyjnej nie można korzy-
stać w przypadku budynku będącego w budowie.
Odliczenie dotyczy budynków już wybudowanych.
Kwota odliczenia nie może przekroczyć 53 tys. zł
w odniesieniu do wszystkich realizowanych przed-
sięwzięć termomodernizacyjnych w poszczególnych
budynkach, których podatnik jest właścicielem lub
współwłaścicielem. Limit ulgi nie jest związany z jedną
inwestycją lub jednym przedsięwzięciem termomo-
dernizacyjnym, lecz jest określony dla danego podat-
nika, niezależnie od liczby inwestycji termomoderni-
zacyjnych. Podatnicy pozostający w związku małżeń-
skim powinni wiedzieć, że limit ten dotyczy każdego
z małżonków odrębnie, czyli każdemu z nich przysłu-
guje odliczenie w maksymalnej wysokości 53 tys. zł.
Wysokość wydatków ustala się na podstawie fak-
tur wystawionych przez podatnika podatku od towa-
rów i usług niekorzystającego ze zwolnienia od tego
podatku. Jeżeli poniesione wydatki były opodatko-
wane podatkiem od towarów i usług, za kwotę wydatku
uważa się wydatek wraz z podatkiem od towarów
i usług, o ile podatek ten nie został odliczony na pod-
stawie Ustawy o podatku od towarów i usług.
Odliczeniu nie podlegają wydatki w części,
w jakiej zostały:
1) sfinansowane
(dofinansowane)
ze
środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej lub wojewódzkich fundu-
szy ochrony środowiska i gospodarki wodnej lub
zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie,
2) zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,
odliczone od przychodu na podstawie Ustawy
o ryczałcie lub uwzględnione przez podatnika
w związku z korzystaniem z ulg podatkowych.
Regulacja ta wskazuje na brak możliwości odli-
czenia wydatków, których podatnik nie poniósł, gdyż
zostały mu zrefinansowane (zwrócone). Odliczeniu
podlegają te wydatki, których ciężar ekonomiczny
ponosi podatnik (uszczuplają jego majątek). Zatem
jeżeli wydatki są sfinansowane pożyczką/kredytem,
których spłata obciąża podatnika, wówczas są trak-
towane jako sfinansowane przez podatnika i podle-
gają odliczeniu. Nie ma także możliwości odliczenia
wydatków, które w jakiejkolwiek formie pomniej-
szyły już zobowiązanie podatkowe podatnika.
Przedsięwzięcie inwestycyjne musi zostać zakoń-
czone w okresie kolejnych 3 lat, licząc od końca roku
podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wyda-
tek. Jeżeli inwestycja została rozpoczęta w 2019
roku, musi zostać zakończona do końca roku 2022.
Istotne jest, że podatnik nie jest zobowiązany
do przeprowadzenia audytu energetycznego na żad-
nym etapie realizacji inwestycji, w tym również
przed realizacją przedsięwzięcia termomoderniza-
cyjnego. Jeżeli jednak będzie chciał taki audyt prze-
prowadzić, to jego koszty będą podlegały odliczeniu
w ramach tej ulgi.
Katalog wydatków uprawniających do ulgi ter-
momodernizacyjnej został określony w rozporzą-
dzeniu Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 21 grud-
nia 2018 roku. Zgodnie z zawartym tam wykazem,
odliczeniu podlegają następujące wydatki na mate-
riały budowlane i urządzenia:
1) materiały budowlane wykorzystywane do
docieplenia przegród budowlanych, płyt bal-
konowych oraz fundamentów wchodzące
w skład systemów dociepleń lub wykorzysty-
wane do zabezpieczenia przed zawilgoceniem,
2) węzeł cieplny wraz z programatorem tempera-
tury,
3) kocioł gazowy kondensacyjny wraz ze stero-
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
FINANSOWANIE
20
waniem, armaturą zabezpieczającą i regulu-
jącą oraz układem doprowadzenia powietrza
i odprowadzenia spalin,
4) kocioł olejowy kondensacyjny wraz ze stero-
waniem, armaturą zabezpieczającą i regulu-
jącą oraz układem doprowadzenia powietrza
i odprowadzenia spalin,
5) zbiornik na gaz lub zbiornik na olej,
6) kocioł na paliwo stałe spełniający co najmniej
wymagania określone w rozporządzeniu Komi-
sji (UE) 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015
roku w sprawie wykonania dyrektywy Parla-
mentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE
w odniesieniu do wymogów dotyczących eko-
projektu dla kotłów na paliwa stałe (Dz. Urz.
UE L 193 z 21.07.2015, s. 100),
7) przyłącze do sieci ciepłowniczej lub gazowej,
8) materiały budowlane wchodzące w skład insta-
lacji ogrzewczej,
9) materiały budowlane wchodzące w skład insta-
lacji przygotowania ciepłej wody użytkowej,
10) materiały budowlane wchodzące w skład sys-
temu ogrzewania elektrycznego,
11) pompa ciepła wraz z osprzętem,
12) kolektor słoneczny wraz z osprzętem,
13) ogniwo fotowoltaiczne wraz z osprzętem,
14) stolarka okienna i drzwiowa, w tym okna, okna
połaciowe wraz z systemami montażowymi,
drzwi balkonowe, bramy garażowe, powierzch-
nie przezroczyste nieotwieralne,
15) materiały budowlane składające się na system
wentylacji mechanicznej wraz z odzyskiem cie-
pła lub odzyskiem ciepła i chłodu.
Odliczeniem objęte są wydatki na następujące
usługi:
16) wykonanie audytu energetycznego budynku
przed realizacją przedsięwzięcia termomoder-
nizacyjnego,
17) wykonanie analizy termografi cznej budynku,
18) wykonanie dokumentacji projektowej związa-
nej z pracami termomodernizacyjnymi,
19) wykonanie ekspertyzy ornitologicznej i chirop-
terologicznej,
20) docieplenie przegród budowlanych lub płyt
balkonowych lub fundamentów,
21) wymiana stolarki zewnętrznej, np.: okien,
okien połaciowych, drzwi balkonowych, drzwi
zewnętrznych, bram garażowych, powierzchni
przezroczystych nieotwieralnych,
22) wymiana elementów istniejącej instalacji
ogrzewczej lub instalacji przygotowania ciepłej
wody użytkowej lub wykonanie nowej instala-
cji wewnętrznej ogrzewania lub instalacji przy-
gotowania ciepłej wody użytkowej,
23) montaż kotła gazowego kondensacyjnego,
24) montaż kotła olejowego kondensacyjnego,
25) montaż pompy ciepła,
26) montaż kolektora słonecznego,
27) montaż systemu wentylacji mechanicznej
z odzyskiem ciepła z powietrza wywiewanego,
28) montaż instalacji fotowoltaicznej,
29) uruchomienie i regulacja źródła ciepła oraz
analiza spalin,
30) regulacja i równoważenie hydrauliczne instalacji,
31) demontaż źródła ciepła na paliwo stałe.
Dokonując odpisów w ramach ulgi termomoder-
nizacyjnej, warto zapoznać się z objaśnieniami Mini-
sterstwa Finansów z dnia 9 września 2019 roku w spra-
wie tej ulgi, w których resort zwraca uwagę na najistot-
niejsze kwestie, które mogą budzić wątpliwości.
Jedną z takich kwestii może być defi nicja budynku
mieszkalnego jednorodzinnego. Trzeba mieć świado-
mość, że zgodnie z defi nicją jest to budynek wolno-
stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, sze-
regowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb
mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samo-
dzielną całość, w którym dopuszcza się wydziele-
nie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo
jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego
o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30 proc.
powierzchni całkowitej budynku.
Podatnik będzie miał prawo do ulgi termomoder-
nizacyjnej, jeśli budynek, którego jest właścicielem lub
współwłaścicielem, będzie miał status budynku miesz-
kalnego jednorodzinnego, zgodnego z powyższą defi -
nicją, najpóźniej na dzień dokonania odliczenia.
instalacje
22
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
Nazwa „fotowoltaika” stanowi połączenie dwóch
słów: ‘photo’ – oznaczającego światło, oraz ‘volt’ –
oznaczającego jednostkę pomiaru napięcia elektrycz-
nego. Często dla określenia fotowoltaiki zamiennie
używa się skrótowca „PV”. Niepoprawne natomiast
jest czasami spotykane określenie „fotowoltanika”.
Moduły fotowoltaiczne składają się z ogniw,
które zamieniają promieniowanie słoneczne bezpo-
średnio w energię elektryczną. Kiedy promieniowa-
nie słoneczne pada na ogniwo, fotony wybijają elek-
trony i powstaje różnica potencjałów sprawiająca,
że przepływa prąd stały. Systemy fotowoltaiczne nie
potrzebują bezchmurnego nieba, aby działać – pro-
dukują energię także w pochmurne dni.
Instalacja fotowoltaiczna
Domowe instalacje fotowoltaiczne zwykle są
montowane na dachu budynku. Systemy takie
wymagają falownika (ang. inverter) – urządzenia
zamieniającego prąd stały (DC) produkowany przez
moduły PV na prąd zmienny (AC) o charakterystyce
odpowiedniej dla sieci elektroenergetycznej danego
kraju (w Polsce: 230 V/400 V, 50 Hz).
Przykładowa instalacja fotowoltaiczna została
pokazana na rys. 1.
Moc instalacji fotowoltaicznej wyraża się w [Wp]
(od ang. Watt peak) i jest to łączna moc nominalna
modułów. Przykładowo dla 16 modułów o mocy
350 Wp każdy, nasza instalacja będzie miała tzw. moc
zainstalowaną równą 5600 Wp, czyli 5,6 kWp.
Co się dzieje z produkowaną energią?
Wyjaśnienie tego zagadnienia jest kluczowe
dla zrozumienia korzyści płynących z instalacji
fotowoltaicznych.
Na kolejnych rysunkach 2a, 2b, 2c pokazane są
przepływy energii pomiędzy OSD (operator sys-
temu dystrybucyjnego – np. PGE, Tauron, Energa,
ENEA, innogy) a budynkiem. Granicą przyłączenia
jest najczęściej miejsce instalacji układu pomiaro-
wego – licznika energii.
Podłączenie instalacji fotowoltaicznej do sieci
elektrycznej budynku (zrealizowane w jego roz-
dzielni głównej) pozwala bezpośrednio wykorzy-
stać produkowaną energię we własnych odbior-
nikach. W sytuacji niewystarczającej produk-
cji z fotowoltaiki brakująca energia jest dobierana
z sieci (rys. 2b) i odbywa się to w sposób naturalny
– wynika to z praw Kirchhoffa. Podobnie w przy-
padku, gdy produkowanej energii jest więcej, niż
wynosi zapotrzebowanie wszystkich odbiorników
– nadwyżki są oddawane do sieci (rys. 2c).
Podstawy fotowoltaiki
Niniejszy rozdział ma na celu wyjaśnienie podstawowych zagadnień związanych z fotowolta-
iką, zarówno technicznych, jak i prawnych oraz finansowych, a także podsumowanie korzyści
wynikających z posiadania domowej elektrowni słonecznej.
dr inż. Maciej Piliński
Rys. 1. Przykład systemu fotowoltaicznego zainstalowanego na dachu i przyłączone-
go do sieci: 1) pole modułów, generator fotowoltaiczny wytwarzający prąd stały (DC),
2) falownik fotowoltaiczny przetwarzający prąd stały na prąd przemienny (AC), 3) roz-
dzielnica główna w budynku, 4) kable dedykowane do zastosowań w fotowoltaice,
5) istniejąca w budynku sieć energetyczna, odbiorniki energii, 6) miejsce przyłączenia
do sieci energetycznej, układy pomiarowe – dwukierunkowy licznik energii elektrycz-
nej, 7) sieć operatora systemu dystrybucyjnego (OSD).
instalacje
23
magazyn fotowoltaika / dodatek prosument
Tabela 1. „Słownik pojęć w fotowoltaice", który zawiera poprawne (czyli używane m.in. w Polskich Normach) nazewnictwo
Termin
Jęz. ang.
Opis
fotowoltaika
photovoltaics
Fotowoltaika – a nie „fotowoltanika” – to dziedzina wykorzystująca zjawisko
fotowoltaiczne, zw. też efektem fotowoltaicznym (ang. photovoltaic
effect), polegające na generowaniu siły elektromotorycznej w złączu
półprzewodnikowym pod wpływem promieniowania świetlnego (najczęściej
światła słonecznego). Samo określenie stanowi połączenie dwóch wyrazów:
‘foto’ – oznaczającego światło, oraz ‘wolt’ – jednostki pomiaru napięcia
(od nazwiska włoskiego badacza zjawisk elektrycznych Alessandra Volty).
Jako ciekawostkę można podać, że Albert Einstein został laureatem Nagrody
Nobla w dziedzinie fizyki w 1921 roku za „wkład do fizyki teoretycznej,
zwłaszcza opis prawa efektu fotoelektrycznego”.
Zamiennie można stosować ogólnie przyjęty skrótowiec: PV.
ogniwo
solar cell
Najmniejszy element fotowoltaiczny generujący energię elektryczną
pod wpływem padającego światła słonecznego. Pojedyncze ogniwo
wytwarza niewielkie napięcie (w przypadku krzemu krystalicznego jest
to ok. 0,5 Vmpp oraz 0,6 Voc), aby więc można je było stosować na skalę
przemysłową, musimy szeregowo łączyć je w łańcuchy ogniw (np. po 60 lub
72 sztuki), a te z kolei zamykać w pojedyncze moduły.
moduł, moduł PV, moduł
fotowoltaiczny
module
Mechanicznie i elektrycznie najmniejszy zestaw połączonych ogniw
fotowoltaicznych. Moduł zabezpieczony jest przed oddziaływaniem
warunków atmosferycznych i stanowi najmniejszy pojedynczy element
stosowany do budowy generatora fotowoltaicznego.
łańcuch
string
Elektryczny układ szeregowo połączonych modułów.
generator
generator
Urządzenie przetwarzające (a nie wytwarzające) energię nieelektryczną
w elektryczną. Generatorem fotowoltaicznym (PV) będzie zestaw modułów
PV.
falownik
inverter
Urządzenie, do którego przyłącza się łańcuchy modułów. Piękne polskie
określenie „falownik” doskonale oddaje jego podstawowe zadanie, czyli
przemianę energii prądu stałego (ang. direct current – DC) na energię prądu
przemiennego (ang. alternate current – AC).
inwerter
– – –
Niepoprawne spolszczenie angielskiego słowa inverter; poprawna forma
to: falownik.
instalacja fotowoltaiczna,
instalacja PV
PV system
Kompleksowo zmontowana i przyłączona do sieci elektrownia fotowoltaiczna
zbudowana m.in. z falownika, modułów fotowoltaicznych, konstrukcji
wsporczej, zabezpieczeń i okablowania.
string
– – –
Kalka z języka angielskiego, niepoprawne określenie łańcucha modułów.
moc
power
Moc urządzeń elektrycznych wyraża się
iloczynem natężenia przepływającego przez nie prądu i napięcia
elektrycznego U, do którego urządzenie jest włączone:
P = U · I [W] = [V] · [A]
Jednostką mocy jest wat [W].
energia
energy
Skalarna wielkość fizyczna charakteryzująca stan układu fizycznego (materii)
jako jego zdolność do wykonania pracy. Energia może zmieniać swoją postać,
jednak nie może być tworzona ani niszczona (zasada zachowania energii).
Np. produkcja energii w zabytkowej elektrowni węglowej oznacza tylko
przekształcenie energii chemicznej w elektryczną.
E = P · t [Wh] = [W] · [h]
Jedną z jednostek energii jest watogodzina [Wh].
Wp
Watt peak
Moc ogniw, modułów lub generatora PV (instalacji fotowoltaicznej)
zmierzona i podawana dla warunków STC.
łańcuch fotowoltaiczny, łańcuch
PV
string
Zestaw połączonych szeregowo modułów PV.
OSD
Operator systemu dystrybucyjnego, np. Enea, Energa, innogy, PGE, TAURON.
standardowe warunki badania
Standard Test Conditions
(STC)
Warunki badań ogniw i modułów fotowoltaicznych wyszczególnione
w normie EN 60904-3 (lub równoważnej).
W uproszczeniu: natężenie promieniowania słonecznego = 1000 W/m2,
temperatura ogniw (nie otoczenia!) = 25 °C, gęstość atmosfery AM = 1,5.
strona AC (prądu przemiennego)
instalacji PV
alternate current (AC)
Część instalacji PV pomiędzy zaciskami AC falownika PV a punktem
przyłączenia przewodu zasilającego PV do instalacji elektrycznej.
strona DC (prądu stałego)
instalacji PV
direct current (DC)
Część instalacji PV pomiędzy ogniwem PV a zaciskami DC falownika.