PROSUMENT_2022.

Welcome to interactive presentation, created with Publuu. Enjoy the reading!

Made with Publuu.com

PROSUMENT

magazyn

fotowoltaika

dodatek do „Magazynu Fotowoltaika”

IV edycja

2022

INSTALACJE • PRZEPISY • FINANSOWANIE

Bezpieczne

jutro dla

Twojego domu

Magazyn energii iStoragE

• Włączenie zasilania awaryjnego do 10 ms

• Łatwa rozbudowa w miarę rosnących potrzeb

• Nawet 40 kWh pojemności

• Atrakcyjny, nowoczesny design

spis treści

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

magazyn

fotowoltaika

magazyn fotowoltaika

Instalacje Technologie Rynek

(cztery wydania w roku)

Dodatek do nr 4/2022 (38) – nakład 3000 egz.

Redakcja

Agnieszka Parzych

redaktor naczelna

agnieszka.parzych@magazynfotowoltaika.pl

Mirosław Grabania

redaktor

miroslaw.grabania@magazynfotowoltaika.pl

Prenumerata

prenumerata@magazynfotowoltaika.pl

tel. 508 200 900

Reklama

reklama@magazynfotowoltaika.pl

tel. 508 200 700

Drukarnia

Digital 7

Zosi 19

Marki

Korekta

Agnieszka Brzozowska

Opracowanie graficzne

Diana Borucińska

Wydawca

Niekłańska 35/1

03-924 Warszawa

tel. 508 200 700, 508 200 900

www.magazynfotowoltaika.pl

Czasopismo dostępne również

w prenumeracie u kolporterów:

KOLPORTER SA

GARMOND PRESS SA

oraz w salonach prasowych EMPIK

Przepisy

Prosument, czyli kto?

Zasady rozliczeń instalacji prosumenckich

Niższe ceny energii elektrycznej dla prosumentów w 2023 r.

Finansowanie

Dofinansowanie do fotowoltaiki

Kwestie podatkowe związane z rozliczeniem prosumentów

w systemie net-billingu

Instalacje

Autokonsumpcja i jej wpływ na net-biling

Domowe magazyny energii

Utrzymanie czystości modułów fotowoltaicznych

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

przepisy

dpowiedź na powyższe pytanie nie jest

tak oczywista, jakby mogło się to wyda-

wać na pierwszy rzut oka. Odmieniany ostatnimi

czasy przez wszystkie przypadki termin „prosu-

ment” w istocie rzeczy może oznaczać jeden z trzech

podmiotów, o których mowa w Ustawie z dnia

20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach ener-

gii. Z tego powodu warto wiedzieć, że z prawnego

punktu widzenia, gdy ktoś wspomina o prosumen-

cie, może mieć na myśli prosumenta energii odna-

wialnej, prosumenta wirtualnego energii odnawial-

nej albo prosumenta zbiorowego energii odnawial-

nej. Dodatkowo nie można również pominąć prosu-

menta w szerszym znaczeniu, czyli spółdzielni ener-

getycznej, do której zastosowanie mają również pro-

sumenckie zasady rozliczeń.

Prosument, czyli kto?

Przemysław Kałek – radca prawny, partner

Jan Antepowicz – aplikant adwokacki

Kancelaria Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy Sp.j.

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

przepisy

Prosument energii odnawialnej

Prosumentem energii odnawialnej jest odbiorca,

który na własne potrzeby wytwarza energię elek-

tryczną z odnawialnych źródeł energii w mikroinsta-

lacji. Prosumentem może być zarówno osoba niepro-

wadząca działalności gospodarczej, w szczególności

odbiorca w gospodarstwie domowym, jak i przed-

siębiorca. W przypadku przedsiębiorcy wytwarza-

nie energii elektrycznej nie może jednak stanowić

przeważającej części działalności gospodarczej okre-

ślonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie

art. 40 ust. 2 Ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o sta-

tystyce publicznej.

Prosumentem energii odnawialnej mogą zostać

w szczególności:

––

gospodarstwa domowe,

––

przedsiębiorcy,

––

osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo

rolne, rybackie, sadownicze, hodowcy,

––

jednostki sektora finansów publicznych,

––

spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe,

––

kościoły i związki wyznaniowe,

––

nadleśnictwa,

––

związki sportowe,

––

jednostki badawcze,

––

fundacje i stowarzyszenia.

Istotne jest to, że prosument energii odnawial-

nej może produkować energię elektryczną wyłącz-

nie w mikroinstalacji, czyli instalacji odnawialnego

źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elek-

trycznej nie większej niż 50 kW, przyłączonej do

sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym

niższym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej ciepl-

nej w skojarzeniu nie większej niż 150 kW, w której

łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie więk-

sza niż 50 kW. Wytwarzanie energii elektrycznej

w mikroinstalacji nie wymaga uzyskiwania żadnych

koncesji ani zezwoleń i nie jest uznawane za działal-

ność gospodarczą. Prosument rozlicza się ze sprze-

dawcą energii wyłącznie na podstawie tzw. mecha-

nizmu opustu (net metering), obowiązującego pro-

sumentów, którzy swoje mikroinstalacje przyłączyli

do sieci do 31 marca 2022 r., albo w ramach nowego

systemu – net billingu, stosowanego wobec prosu-

mentów, którzy swoje mikroinstalacje przyłączyli po

dniu 1 kwietnia 2022 r.

Prosument wirtualny energii

odnawialnej

Całkowicie nowym rodzajem prosumenta jest

wprowadzony Ustawą z dnia 29 października 2021 r.

o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach ener-

gii oraz niektórych innych ustaw prosument wir-

tualny energii odnawialnej. Takim prosumentem

jest odbiorca końcowy wytwarzający energię elek-

tryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na

własne potrzeby w instalacji odnawialnego źródła

energii przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektro-

energetycznej w innym miejscu niż miejsce dostar-

czania energii elektrycznej do tego odbiorcy. W tym

przypadku energia elektryczna będzie mogła być

wytwarzana w każdej instalacji odnawialnego źródła

energii, bez ograniczeń dotyczących jej mocy zain-

stalowanej. Jednakże prosument będzie mógł przy-

pisać do jednego swojego punktu poboru energii

(PPE), w którym pobiera energię elektryczną, moc

zainstalowaną elektryczną instalacji odnawialnych

źródeł energii, która nie przekracza mocy umownej

ustalonej dla tego punktu poboru energii, nie więk-

szą niż 50 kW.

Ten model funkcjonowania prosumenta pozwala

zatem na korzystanie z prosumenckiego systemu roz-

liczeń w ramach net billingu także tym odbiorcom,

którzy z różnych przyczyn nie są w stanie, ewentu-

alnie nie chcą, instalować mikroinstalacji na swojej

własnej nieruchomości. Ze względu na to, że ener-

gia elektryczna wytworzona w instalacji odnawial-

nego źródła energii musi być dostarczona do prosu-

menta sieciami elektroenergetycznymi, konieczne

jest istnienie odpowiednich kanałów wymiany infor-

macji pomiarowych. Dlatego też ten konkretny typ

prosumenta będzie mógł powstać dopiero od dnia 2

lipca 2024 r., kiedy rozpocznie funkcjonowanie Cen-

tralny System Informacji Rynku Energii jako ogólno-

krajowa platforma gromadzenia i wymiany informa-

cji pomiarowych.

przepisy

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

Prosument zbiorowy energii

odnawialnej

Na podstawie ww. Ustawy z dnia 29 października

2021 r. o zmianie Ustawy o odnawialnych źródłach

energii oraz niektórych innych ustaw wprowadzony

został jeszcze jeden rodzaj prosumenta – prosument

zbiorowy energii odnawialnej. Definiuje się go jako

odbiorcę końcowego wytwarzającego energię elek-

tryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na

własne potrzeby w mikroinstalacji lub małej instala-

cji (instalacja o mocy zainstalowanej wyższej niż 50

kW, lecz nie wyższej niż 1 MW) przyłączonej do sieci

dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednic-

twem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku

wielolokalowego, w której znajduje się punkt poboru

energii elektrycznej tego odbiorcy.

Podobnie jak w przypadku prosumenta wirtu-

alnego energii odnawialnej, prosument zbiorowy

energii odnawialnej może przypisać do jednego

punktu poboru energii, w którym pobiera energię

elektryczną, moc zainstalowaną elektryczną instala-

cji odnawialnych źródeł energii, która nie przekracza

mocy umownej ustalonej dla tego punktu poboru

energii, nie większą niż 50 kW.

Spółdzielnia energetyczna

jako prosument

Szczególnym rodzajem prosumenta jest tzw.

spółdzielnia energetyczna tworzona i funkcjonu-

jąca na podstawie prawa spółdzielczego. Przed-

miotem działalności spółdzielni energetycznej jest

wytwarzanie energii elektrycznej lub biogazu, lub

ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii,

i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycz-

nej lub biogazu, lub ciepła wyłącznie na potrzeby

własne spółdzielni energetycznej i jej członków,

przyłączonych do zdefiniowanej obszarowo sieci

dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu zna-

mionowym niższym niż 110 kV lub sieci dystry-

bucyjnej gazowej, lub sieci ciepłowniczej. Dodat-

kowo spółdzielnia energetyczna musi spełniać łącz-

nie następujące warunki: (1) powinna prowadzić

działalność na obszarze gminy wiejskiej lub miej-

sko-wiejskiej w rozumieniu przepisów o statystyce

publicznej lub na obszarze nie więcej niż trzech tego

rodzaju gmin bezpośrednio sąsiadujących ze sobą;

(2) a liczba jej członków musi być mniejsza niż 1000.

W przypadku gdy przedmiotem działalności spół-

dzielni jest wytwarzanie energii elektrycznej, łączna

moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji

odnawialnego źródła energii powinna umożliwiać

pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 70% potrzeb

własnych spółdzielni energetycznej i jej członków

oraz nie powinna przekraczać 10 MW. Spółdziel-

nia oraz jej członkowie korzystają z rozliczenia pro-

sumeckiego – net meteringu – tak samo jak indywi-

dualni prosumenci energii, z tym że proporcja ilo-

ściowa przyjmowana do rozliczenia jest nieco mniej

korzystna i wynosi 1 do 0,6.

Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1378 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie Ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw

przepisy

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

Instalacje prosumenckie przyłączone do

sieci elektroenergetycznych do dnia 31

marca 2022 r.

Instalacje prosumenckie, które zostały przyłą-

czone do sieci do dnia 31 marca 2022 r., korzystają

z systemu opustów (net meteringu), czyli saldowa-

nia ilościowego energii elektrycznej wprowadza-

nej do sieci elektroenergetycznej oraz pobieranej

z tej sieci przez prosumenta. Saldowanie odbywa się

w stosunku ilościowym 1 do 0,7 przy mikroinstalacji

o mocy większej niż 10 kW oraz w stosunku ilościo-

wym 1 do 0,8 przy mikroinstalacji o mocy nie więk-

szej niż 10 kW. Oznacza to, że za 1 kWh energii elek-

trycznej wprowadzonej do sieci elektroenergetycz-

nej prosument może w ciągu 12 miesięcy odebrać,

w zależności od mocy zainstalowanej mikroinstala-

cji, 0,8 kWh albo 0,7 kWh. Energia z sieci dostar-

czana jest przez sprzedawcę, z którym prosument

zawarł umowę kompleksową lub umowę sprzedaży

energii elektrycznej. W systemie opustów sieć elek-

troenergetyczna pełni funkcję wirtualnego maga-

zynu energii, w którym prosument przechowuje nie-

zużytą przez siebie nadwyżkę energii elektrycznej

wyprodukowanej w mikroinstalacji. Prawo prosu-

menta do rozliczenia opustowego przez sprzedawcę

energii trwa przez 15 lat od dnia wytworzenia po

raz pierwszy energii elektrycznej, jednak nie dłużej

niż do dnia 30 czerwca 2039 r. W ramach rozlicze-

nia opustowego prosument nie ponosi tych opłat za

usługę dystrybucji, których wysokość zależy od ilo-

ści energii elektrycznej pobranej przez prosumenta

energii odnawialnej. Opłaty te są uiszczane przez

sprzedawcę.

Analogicznie do rozliczenia opustowego, z któ-

rego korzysta prosument indywidualny, rozliczani są

spółdzielnia energetyczna oraz jej członkowie. Sprze-

dawca energii dokonuje ze spółdzielnią energetyczną

rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzo-

nej do sieci elektroenergetycznej wobec ilości energii

elektrycznej pobranej z tej sieci w celu jej zużycia na

potrzeby własne przez spółdzielnię energetyczną i jej

członków w stosunku ilościowym 1 do 0,6. Istotne

jest również i to, że w odniesieniu do ilości energii

elektrycznej wytworzonej we wszystkich instalacjach

odnawialnych źródeł energii spółdzielni energetycz-

nej, a następnie zużytej przez wszystkich odbior-

ców energii elektrycznej spółdzielni energetycznej,

w tym ilości energii elektrycznej rozliczonej opu-

stem, (1) nie nalicza się i nie pobiera: opłaty OZE,

opłaty mocowej, opłaty kogeneracyjnej, jak również

(2) nie stosuje się obowiązków umorzenia świadectw

pochodzenia (zielonych certyfikatów) ani nie reali-

zuje się obowiązku efektywnościowego. Taką energię

uznaje się za zużycie energii elektrycznej wyprodu-

kowanej przez dany podmiot w rozumieniu przepi-

sów Ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcy-

zowym i z tego tytułu energia ta podlega zwolnieniu

od podatku akcyzowego (pod warunkiem że łączna

moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji

odnawialnego źródła energii spółdzielni energetycz-

nej nie przekracza 1 MW).

Zasady rozliczeń prosumentów przyłą-

czonych po 1 kwietnia 2022 r.

Przyjęta w dniu 29 października 2021 r. nowe-

lizacja Ustawy o odnawialnych źródłach energii

Zasady rozliczeń instalacji

prosumenckich

Przemysław Kałek – radca prawny, partner,

Kancelaria Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy Sp.j.

przepisy

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

(Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie

Ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz nie-

których innych ustaw) przyniosła istotne zmiany dla

prosumentów rozliczających się tzw. opustem (net

metering).

Zakres zmiany

Zmiany wprowadzane nowelizacją polegają na

przejściu z saldowania ilościowego energii elektrycz-

nej wprowadzanej do sieci elektroenergetycznej oraz

pobieranej z tej sieci przez prosumenta (w stosunku

ilościowym 1 do 0,7 przy mikroinstalacji o mocy

większej niż 10 kW oraz w stosunku ilościowym 1

do 0,8 przy mikroinstalacji o mocy nie większej niż

10 kW) na saldowanie wartością energii elektrycznej

wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej wobec ener-

gii elektrycznej pobranej z tej sieci przez prosumenta

(tzw. net-billing).

Istota tej zmiany sprowadza się do tego, że war-

tość energii elektrycznej wprowadzanej do sieci

przez prosumenta będzie obliczana w inny sposób

niż wartość energii elektrycznej pobranej z sieci.

Ta druga wartość kalkulowana będzie na podsta-

wie wartości ustalonej według hurtowej ceny gieł-

dowej energii elektrycznej. Wartość energii elek-

trycznej wprowadzanej do sieci przez prosumenta

będzie zatem niższa niż wartość energii pobranej

z sieci, za którą sprzedawca naliczać będzie wyższe

ceny detaliczne. Prosument będzie w konsekwencji

taniej sprzedawał 1 kWh swojej energii wytworzo-

nej w mikroinstalacji, a drożej kupował 1 kWh ener-

gii od sprzedawcy. Za energię wprowadzoną do sieci

otrzyma zatem mniej energii z sieci. Prosument, pro-

sument zbiorowy lub prosument wirtualny, który

w okresie 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych

przepisy

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

nie wykorzysta zgromadzonych dla danego miesiąca

kalendarzowego środków odpowiadających warto-

ści energii elektrycznej wprowadzonej do sieci elek-

troenergetycznej w tym miesiącu, uzyska zwrot tych

środków od sprzedawcy. Wysokość zwracanej kwoty

nie będzie mogła przekroczyć 20% wartości ener-

gii elektrycznej wprowadzonej do sieci w miesiącu

kalendarzowym, którego dotyczy zwrot.

W taki sam sposób jak prosumenci indywidu-

alni przyłączani po dniu 1 kwietnia 2022 r. rozli-

czany będzie zarówno prosument zbiorowy, jak

i prosument wirtualny (w stosunku do tego dru-

giego rodzaju prosumentów opisane zasady rozli-

czeń wejdą w życie z dniem 2 lipca 2024 r.).

Kogo dotknęła zmiana zasad rozliczeń?

Zmiana rozliczeń prosumenckich dotknęła

wszystkie

mikroinstalacje,

które

rozpoczynają

wytwarzanie energii elektrycznej i wprowadzą ener-

gię elektryczną do sieci po dniu 1 kwietnia 2022 r.

Co ważne jednak, mikroinstalacje, w których

energia elektryczna została wytworzona i wprowa-

dzona do sieci po raz pierwszy do dnia 31 marca

2022 r., zachowają prawo do rozliczenie opustem

(net metering) na dotychczasowych zasadach.

Prawo do rozliczenia opustem zapewnione zostało

także trzem grupom mikroinstalacji, które z przy-

czyn niezależnych od prosumentów nie rozpoczną

produkcji energii elektrycznej do dnia 31 marca

2022 r.:

––

z rozliczenia opustem skorzysta prosument

energii odnawialnej, którego mikroinstalacja

zostanie przyłączona do sieci po dniu 31 marca

2022 r. na podstawie kompletnego i popraw-

nego zgłoszenia złożonego u operatora systemu

elektroenergetycznego w terminie do 31 marca

2022 r.;

––

z rozliczenia opustem skorzysta również pro-

sument energii odnawialnej, którego mikroin-

stalacja zostanie przyłączona do sieci do dnia

31 marca 2022 r., ale wprowadzenie energii

elektrycznej do tej sieci z takiej mikroinstala-

cji nastąpi po raz pierwszy dopiero po dniu 31

marca 2022 r.;

––

z rozliczenia opustem skorzysta również prosu-

ment energii odnawialnej, którego mikroinsta-

lacja zostanie przyłączona do sieci po 31 marca

2022 r. na podstawie kompletnego i popraw-

nego zgłoszenia złożonego u operatora sys-

temu elektroenergetycznego w terminie do

31 grudnia 2023 r., w przypadku gdy prosu-

ment ten w terminie do 31 marca 2022 r. zawarł

umowę na zakup, montaż lub dofinansowanie

tej mikroinstalacji z jednostką samorządu tery-

torialnego lub innym podmiotem, który reali-

zuje projekt dofinansowany w ramach regional-

nego programu operacyjnego.

Prosument energii odnawialnej korzystający

z rozliczenia opustem (net-metering) może nie póź-

niej niż na 21 dni przed początkiem kolejnego kwar-

tału złożyć pisemne oświadczenie do sprzedawcy

zobowiązanego o skorzystaniu z zasad prowadzenia

rozliczeń wg nowych zasad.

Rozliczenia w okresach przejściowych

Przewidziany został również okres przejściowy –

w okresie od dnia 1 lipca 2022 r. do dnia 30 czerwca

2024 r. funkcjonuje model net billingu oparty na

cenach miesięcznych. W tym okresie energia elek-

tryczna wprowadzona do sieci przez prosumenta

będzie rozliczana zgodnie z rynkową miesięczną

ceną energii elektrycznej, wyznaczoną dla danego

miesiąca kalendarzowego i ogłaszaną przez Polskie

Sieci Elektroenergetyczne S.A. jako operatora infor-

macji rynku energii (OIRE). Z kolei docelowy model

net billingu oparty na cenach godzinowych będzie

funkcjonował od dnia 1 lipca 2024 r. Wartość energii

elektrycznej wprowadzonej do sieci ustalana będzie

według ceny giełdowej godzinowej na rynkach dnia

następnego. W przypadku prosumentów objętych

nowym systemem rozliczeń opłaty dystrybucyjne

będą w 100% ponoszone przez prosumentów.

Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 610 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie Ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw

przepisy

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

październiku br. przyjęte zostały ustawy

obniżające ceny energii elektrycznej dla czę-

ści odbiorców końcowych, w tym odbiorców o sta-

tusie prosumenta.

Limity cen energii elektrycznej

Ustawa z dnia 7 października 2022 r. o szcze-

gólnych rozwiązaniach służących ochronie odbior-

ców energii elektrycznej w 2023 r. w związku z sytu-

acją na rynku energii elektrycznej (Dz.U. 2022 poz.

2127) wprowadziła zamrożenie cen energii elek-

trycznej oraz stawek opłat dystrybucyjnych na

poziomie z 2022 r.w zakresie maksymalnego zużycia

wynoszącego 2 MWh dla ogółu odbiorców w gospo-

darstwach domowych oraz 3 MWh lub 2,6 MWh dla

dużych rodzin oraz rolników. Te niższe ceny są sto-

sowane w 2023 r. Z limitu mogą skorzystać również

prosumenci, o ile są odbiorcami w gospodarstwie

domowym, przy czym zgodnie z tą ustawą limit

jest naliczany dopiero po uwzględnieniu rozliczenia

prosumenckiego wynikającego z Ustawy z dnia 20

lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.

Ceny maksymalne energii elektrycznej

Kolejny akt prawny wprowadzający niższe ceny

energii elektrycznej, Ustawa z dnia 27 października

2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na

celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycz-

nej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 r.

(Dz. U. poz. 2243), pozwala odbiorcom końco-

wym na korzystanie od dnia 1 grudnia 2022 r. do

dnia 31 grudnia 2023 r. z maksymalnych cen ener-

gii elektrycznej w wysokości: 693 zł/MWh albo 785

zł/MWh. Analogicznie i w tym przypadku prosu-

ment rozliczający się w ramach rozliczenia prosu-

menckiego wynikającego z Ustawy z dnia 20 lutego

2015 r. o odnawialnych źródłach energii będzie mógł

korzystać z tych niższych cen dla energii elektrycznej

kupowanej od sprzedawcy albo rozliczanej w ramach

net billingu.

Niższe ceny energii elektrycznej

dla prosumentów w 2023 r.

Przemysław Kałek – radca prawny, partner,

Kancelaria Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy Sp.j.

•

pozyskiwanie koncesji i koniecznych zezwoleń,

•

tyki

Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy sp.j.

ul. Piękna 18, 00-549 Warszawa

☏+48 22 520 5000 📧 office@rslegal.pl

www.rslegal.pl

finansowanie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

związku z koniecznością zadbania o dobrą

jakość powietrza i zmniejszenie emisji gazów

cieplarnianych podejmowane są w Polsce różne inicja-

tywy, które mają na celu popularyzację odnawialnych

źródeł energii, w tym także mikroinstalacji fotowol-

taicznych. Dostrzeżono bowiem potencjał tkwiący

w małych, przydomowych instalacjach, które są w sta-

nie w sposób przyjazny środowisku produkować ener-

gię elektryczną, zaspokajając znaczną część zapotrze-

bowania gospodarstw domowych. Do najbardziej

znanych inicjatyw należą przede wszystkim ogólno-

polskie programy „Mój Prąd” oraz „Czyste Powietrze”,

ale istotną rolę odgrywają również realizowane przez

lokalne samorządy programy regionalne.

Program „Mój Prąd”

Program „Mój Prąd” stanowi ogólnopolską ini-

cjatywę realizowaną z budżetu Narodowego Fundu-

szu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jej

celem jest zwiększenie produkcji energii elektrycz-

nej z mikroinstalacji fotowoltaicznych lub wzrost

autokonsumpcji wytworzonej energii elektrycznej

poprzez jej magazynowanie (magazyny energii elek-

trycznej lub ciepła) oraz zwiększenie efektywno-

ści zarządzania energią elektryczną na terenie Rze-

czypospolitej Polskiej. Budżet na realizację celu pro-

gramu w latach 2021–2023 wynosi do 855 mln zł.

Obecnie trwający IV nabór wniosków o dofi -

nansowanie w ramach programu („Mój Prąd 4.0”)

został przedłużony do 31 marca 2023 r. Dofi nan-

sowania udziela się na przedsięwzięcia zakończone

przed dniem złożenia wniosku o dofi nansowanie.

Benefi cjenci

Wniosek o dofi nansowanie może złożyć osoba

fi zyczna wytwarzająca energię elektryczną na własne

potrzeby, która ma zawartą umowę kompleksową

regulującą kwestie związane z wprowadzeniem do

sieci energii elektrycznej wytworzonej w mikroin-

stalacji lub umowę sprzedaży energii regulującą kwe-

stie związane z wprowadzeniem do sieci energii elek-

trycznej wytworzonej w mikroinstalacji.

Wysokość dofi nansowania

Zasadniczo wysokość dofi nansowania w for-

mie dotacji wynosi do 50% kosztów kwalifi kowa-

nych poniesionych przez wnioskodawcę, tj. kosztów

związanych z zakupem, montażem, transportem oraz

odbiorem i uruchomieniem mikroinstalacji fotowol-

taicznych oraz zakupem, montażem, transportem

urządzeń służących do magazynowania energii elek-

trycznej lub ciepła i zarządzania energią.

Trzeba jednak zaznaczyć, że przewidziano łączną

maksymalną wysokość dofi nansowania na jedno

przedsięwzięcie, która jest uzależniona od formy

rozliczania się z wyprodukowanej energii elektrycz-

nej przez wnioskodawcę, i wynosi ona 31 tys. zł

albo 25 tys. zł. W tej kwestii bierze się pod uwagę,

czy wnioskodawca rozlicza się z wyprodukowanej

energii elektrycznej w systemie netbillingowym czy

systemie net-meteringowym, a także czy skorzystał

on wcześniej z dofi nansowania do mikroinstalacji

fotowoltaicznej pod warunkiem przejścia na system

netbillingowy.

Ponadto warto dodać, że koszty, które nie

zostaną pokryte przez otrzymane dofi nansowanie,

można odliczyć od podatku (tzw. ulga termomoder-

nizacyjna) oraz że otrzymana dotacja jest zwolniona

z podatku PIT.

Przedsięwzięcia objęte dofi nansowaniem

W ramach programu „Mój Prąd 4.0” dofi nanso-

wywane są przedsięwzięcia polegające na zakupie

i montażu mikroinstalacji fotowoltaicznych o zain-

stalowanej mocy elektrycznej od 2 kW do 10 kW,

Dofinansowanie do fotowoltaiki

Jan Antepowicz – aplikant adwokacki

Mateusz Kornacki – radca prawny

Kancelaria Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy Sp.j.

finansowanie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

otowolt

ek prosument 2022

finansowanie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

służące na potrzeby istniejących budynków miesz-

kalnych. Warto jednak zaznaczyć, że nie można ubie-

gać się o dotację w przypadku przedsięwzięć pole-

gających na zwiększeniu mocy już istniejącej mikro-

instalacji fotowoltaicznej. Przez zwiększenie mocy

należy rozumieć zarówno dołożenie paneli foto-

woltaicznych, jak i przyłączenie do jednego punktu

poboru energii kolejnej mikroinstalacji fotowoltaicz-

nej z odrębnym inwerterem.

Ponadto o dofinansowanie można wystąpić

w stosunku do przedsięwzięć polegających na zaku-

pie i montażu magazynów ciepła (muszą wpływać na

wzrost autokonsumpcji energii elektrycznej wytwo-

rzonej przez mikroinstalację fotowoltaiczną), maga-

zynów energii elektrycznej (ich pojemność musi

wynosić co najmniej 2 kWh) oraz systemów zarzą-

dzania energią HEMS albo EMS (z zastrzeżeniem

jednoczesnego zakupu i montażu magazynu energii

elektrycznej lub magazynu ciepła).

Inne warunki dofinansowania

Wnioskując o dotację, należy mieć na uwadze,

że programem nie zostały objęte mikroinstalacje

fotowoltaiczne oraz dodatkowe urządzenia służące

do magazynowania energii elektrycznej lub ciepła

i system zarządzania energią, których zakup i mon-

taż został zakończony przed dniem 1 lutego 2020 r.

Nadto warunkiem uzyskania dofinansowania jest

wymóg, aby zakupione urządzenia zostały wypro-

dukowane w przeciągu 24 miesięcy przed montażem

oraz aby zostały zainstalowane jako nowe. Dodat-

kowo dotowana inwestycja może być zainstalo-

wana jedynie na budynku mieszkalnym lub na tere-

nie działki, na której zlokalizowany jest taki budy-

nek, a wyprodukowana energia ma służyć wyłącznie

na potrzeby własne. Poza tym beneficjenci zobowią-

zani są do eksploatacji wszystkich instalacji i urzą-

dzeń objętych wnioskiem przez okres co najmniej

5 lat od dnia wypłaty dofinansowania. W okresie

tym wnioskodawca nie może m.in. zmienić przezna-

czenia budynku z mieszkalnego na inny, a także zde-

montować instalacji lub innych urządzeń zakupio-

nych i zainstalowanych w ramach przedmiotowego

przedsięwzięcia.

Co istotne, moc mikroinstalacji fotowoltaicznej

powinna być dostosowana do rocznego zapotrzebo-

wania na energię elektryczną. Mikroinstalacja foto-

woltaiczna powinna być tak dobrana, aby całkowita

ilość energii elektrycznej wyprodukowanej i odpro-

wadzonej do sieci energetycznej przez mikroinsta-

lację objętą dofinansowaniem w rocznym okresie

rozliczeniowym nie przekroczyła 120% całkowitej

ilości energii elektrycznej pobranej z sieci energe-

tycznej przez wnioskodawcę w tym samym okresie

rozliczeniowym.

Finansowanie udzielone w ramach programu

„Mój Prąd 4.0” nie może zostać udzielone w sytu-

acji, gdy instalacja wnioskującego lub dodatkowe

elementy zwiększające auto konsumpcję energii

elektrycznej były już dotowane z programu „Czyste

Powietrze”.

Zwiększenie

dofinansowania

dla

dotacji

wypłaconych

W związku ze zwiększeniem dofinansowania

w ramach Mój Prąd 4.0 beneficjentom, którzy zło-

żyli wnioski o dofinansowanie przed dniem 15 grud-

nia 2022 r. i na ich podstawie uzyskali dotacje, przy-

sługuje zwiększenie kwoty dofinansowania.

Warunkiem wypłaty zwiększonego dofinanso-

wania jest złożenie przez beneficjenta oświadczenia

w przedmiocie wyrażenia zgody na wypłatę zwięk-

szonego dofinansowania oraz potwierdzenie aktu-

alności lub aktualizacja danych zawartych w złożo-

nym już wniosku o dofinansowanie, a także wskaza-

nie rachunku bankowego na który wypłacona zosta-

nie dotacja.

Program „Czyste Powietrze”

Poprzez realizację ogólnopolskiego programu

„Czyste Powietrze” Ministerstwo Klimatu i Środo-

wiska chce doprowadzić do poprawy jakości powie-

trza oraz zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych.

Przyczynić ma się do tego dofinansowanie wymiany

źródeł ciepła oraz podjęcie działań na rzecz poprawy

efektywności energetycznej budynków mieszkal-

nych jednorodzinnych. Wdrażanie programu zapla-

nowano na lata 2018–2029. Podpisywanie umów

finansowanie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

z beneficjentami zakończy się 31 grudnia 2027 r.,

natomiast środki będą wydatkowe przez wojewódz-

kie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wod-

nej do dnia 30 września 2029 r.

W dniu 3 stycznia 2023 r. rozpocznie się nabór

do nowej wersji programu „Czyste Powietrze”,

w ramach której m.in. podwyższono progi docho-

dowe i zwiększono wysokości dotacji.

Forma, warunki i wysokość dofinansowania

W ramach programu zostaną rozdysponowane

103 mld zł, które w postaci: dotacji, dotacji z prefi-

nansowaniem, dotacji na częściową spłatę kapitału

kredytu bankowego (tzw. kredyt „Czyste Powie-

trze”; oferowany przez siedem banków i liczne banki

spółdzielcze na cele zgodne z programem „Czy-

ste Powietrze”), termomodernizacyjnej ulgi podat-

kowej oraz pożyczki dla gmin, mają ułatwić wymianę

starych i nieefektywnych źródeł ciepła, działających

na paliwo stałe, na nowoczesne źródła ciepła spełnia-

jące aktualne normy, a także przeprowadzenie nie-

zbędnych prac termomodernizacyjnych budynków.

Zgodnie z warunkami programu po zakończe-

niu realizacji przedsięwzięcia w budynku lub lokalu

mieszkalnym objętym dofinansowaniem: (1) nie

może być zainstalowane i użytkowane źródło cie-

pła na paliwa stałe o klasie niższej niż 5 klasa według

normy przenoszącej normę europejską EN 303-5,

(2) zamontowane w budynku lub lokalu mieszkal-

nym kominki wykorzystywane na cele rekreacyjne

muszą spełniać wymagania ekoprojektu1 oraz (3)

wszystkie zainstalowane oraz użytkowane urządze-

nia służące do celów ogrzewania lub przygotowania

ciepłej wody użytkowej (w tym kominki wykorzy-

stywane na cele rekreacyjne) muszą spełniać doce-

lowe wymagania obowiązujących na terenie położe-

nia budynku lub lokalu mieszkalnego objętego dofi-

nansowaniem, aktów prawa miejscowego, w tym

uchwał antysmogowych.

Warunki programu wyłączają także możli-

wość dofinansowania przedsięwzięć realizowanych

w budynkach wykorzystywanych sezonowo lub

w budynkach gospodarczych. Podobnie wygląda

sytuacja związana z inwestycjami, dla których

wnioskowana kwota dotacji jest niższa niż 3 tys. zł.

Wyjątek od tej reguły stanowi sytuacja, gdy w ramach

realizowanej inwestycji planowane są także zakup

i montaż źródła ciepła. W warunkach programu rów-

nież zastrzeżono, że środki nie będą wypłacane, jeżeli

beneficjent zbył przed wypłatą dotacji budynek lub

lokal mieszkalny objęty dofinansowaniem.

Beneficjenci mogą także wnioskować o dofinan-

sowanie w przypadku, gdy w budynku lub lokalu

mieszkalnym, w którym realizuje się przedsię-

wzięcie, jest prowadzona działalność gospodarcza.

W takiej sytuacji wysokość dofinansowania zostaje

pomniejszona proporcjonalnie do powierzchni zaj-

mowanej na prowadzenie działalności gospodar-

czej, chyba że obszar ten wyniesienie więcej niż 30%

powierzchni całkowitej. Wtedy przedsięwzięcie nie

będzie kwalifikowało się do programu.

Warto także zaznaczyć, że w przypadku gdy wnio-

skodawca otrzymał dofinansowanie w ramach pro-

gramów „Mój Prąd” lub „Stop Smog” może otrzy-

mać dofinansowanie z programu „Czyste Powietrze”

na inny zakres przedsięwzięcia, niż dofinansowany

ze wspomnianych programów.

Wysokość pojedynczych dotacji różni się

w zależności od poziomu dofinansowania. Dla

poziomu podstawowego może wynieść do 66 tys. zł,

dla poziomu podwyższonego osiąga kwotę do 99 tys.

zł, a dla najwyższego poziomu do 135 tys. zł.

Podstawowy, podwyższony i najwyższy poziom

dofinansowania

W ramach podstawowego, podwyższonego

i najwyższego poziomu dofinansowania wspierane

są różne rodzaje przedsięwzięć, które charaktery-

zują się odmiennym stopniem zaawansowania prac,

a także związaną z tym kwotą maksymalnej dotacji.

Realizacja przedsięwzięć może polegać m.in. na:

demontażu nieefektywnego źródła ciepła na paliwo

stałe, zakupie i montażu pompy ciepła typu powie-

trze-woda albo gruntowej pompy ciepła do celów

ogrzewania lub ogrzewania i c.w.u., demontażu

oraz zakupie i montażu nowej instalacji centralnego

ogrzewania lub c.w.u., a także zakupie i montażu:

źródła ciepła do celów ogrzewania lub ogrzewania

finansowanie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

i c.w.u., mikroinstalacji fotowoltaicznej, wentyla-

cji mechanicznej z odzyskiem ciepła, ocieplenia

przegród budowlanych, okien, drzwi zewnętrznych

i bram garażowych, kotłowni gazowej oraz wykona-

niu audytu energetycznego, dokumentacji projekto-

wej i ekspertyzy.

Z podstawowego poziomu dofinansowania mogą

skorzystać osoby fizyczne będące właścicielami lub

współwłaścicielami budynków mieszkalnych jed-

norodzinnych lub wydzielonych w budynkach jed-

norodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną

księgą wieczystą, o dochodzie rocznym nieprzekra-

czającym kwoty 135 tys. zł.

Z kolei beneficjentami podwyższonego poziomu

mogą być osoby fizyczne, które są właścicielami lub

współwłaścicielami budynku mieszkalnego jednoro-

dzinnego lub wydzielonego w budynku jednorodzin-

nym lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą

wieczystą, a przeciętny miesięczny dochód na jed-

nego członka ich gospodarstwa domowego nie prze-

kracza kwoty 1894 zł w gospodarstwie wieloosobo-

wym lub 2651 zł w gospodarstwie jednoosobowym.

O najwyższy poziom dofinansowania mogą

wnioskować osoby fizyczne będące właścicielami

lub współwłaścicielami budynku mieszkalnego jed-

norodzinnego lub wydzielonego w budynku jedno-

rodzinnym lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną

księgą wieczystą, a przeciętny miesięczny dochód na

jednego członka ich gospodarstwa domowego nie

przekracza kwoty 1090 zł w gospodarstwie wielo-

osobowym lub 1526 zł w gospodarstwie jednooso-

bowym. Taki sam wniosek mogą złożyć również ww.

osoby fizyczne, które mają ustalone prawo do otrzy-

mywania zasiłku stałego, zasiłku okresowego, zasiłku

rodzinnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego,

potwierdzone w zaświadczeniu wydanym na wnio-

sek beneficjenta przez wójta, burmistrza lub pre-

zydenta miasta, zawierającym wskazanie rodzaju

zasiłku oraz okresu, na który został przyznany (zasi-

łek musi przysługiwać w każdym z kolejnych 6 mie-

sięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc zło-

żenia wniosku o wydanie zaświadczenia oraz co naj-

mniej do dnia złożenia wniosku o dofinansowanie).

Programy regionalne

Oprócz wyżej przedstawionych programów oraz

ulgi termomodernizacyjnej istnieje także możliwość

skorzystania z regionalnych programów wsparcia

finansowego wdrażanych przez lokalne samorządy.

Jako przykład można przytoczyć Warszawę, która ofe-

ruje dotacje dla mieszkańców na realizację inwestycji

polegających na wykorzystaniu lokalnych źródeł ener-

gii odnawialnej. Beneficjenci mogą otrzymać wspar-

cie finansowe w wysokości 15 tys. zł m.in. na insta-

lację paneli fotowoltaicznych lub turbin wiatrowych.

Również Kraków realizuje swój własny program roz-

woju odnawialnych źródeł energii na obszarze Gminy

Miejskiej Kraków. W mijającym roku zakończył się

III nabór do programu, w ramach którego można

było otrzymać np. dofinansowanie w wysokości do

60% kosztów poniesionych na zakup i montaż insta-

lacji fotowoltaicznej, jednak o maksymalnej wartości

15 tys. zł. Program ten ma być w przyszłości kontynu-

owany i w niedługim czasie mają zostać udostępnione

szczegółowe informacje dot. naboru do jego czwartej

edycji. Do innych znanych programów należą także

wielkopolski program „Kawka BIS” i pomorski pro-

gram „Pożyczka OZE” oraz śląskie programy „Czyste

Powietrze” i „50 kW na start”.

Informacji na temat programów regionalnych

należy szukać na stronach internetowych lokalnych

samorządów oraz w urzędach.

Ulga termomodernizacyjna

Począwszy od 2019 r., w Ustawie z dnia 26 lipca

1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

(t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm., dalej: „Updof”)

istnieje korzystne rozwiązanie skierowane do podatni-

ków zainteresowanych modernizacją domu uwzględ-

niającą trendy ekologiczne.

Co to jest ulga termomodernizacyjna i jakie

wydatki można w jej ramach odliczyć?

Na mocy art. 26h Updof podatnik będący właści-

cielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego

jednorodzinnego ma prawo odliczyć od podstawy

obliczenia podatku dochodowego wydatki ponie-

sione w roku podatkowym na materiały budowlane,

finansowanie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

urządzenia i usługi, których szczegółowy wykaz znaj-

duje się w rozporządzeniu Ministra Inwestycji i Roz-

woju z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie określe-

nia wykazu rodzajów materiałów budowlanych,

urządzeń i usług związanych z realizacją przedsię-

wzięć termomodernizacyjnych (Dz.U. z 2018 r.,

poz. 2489, w wersji obowiązującej od 2022 r., dalej:

„rozporządzenie”).

Lista poszczególnych materiałów budowlanych,

urządzeń i usług, na które przysługuje odliczenie (stan

prawny aktualny na 1 stycznia 2022 r.), została przed-

stawiona w poniższej tabeli.

Tabela 1. Lista materiałów budowlanych, urządzeń i usług, na które przysługuje odliczenie w ramach ulgi termomodernizacyjnej

(stan prawny aktualny na 1 stycznia 2022 r.)

Materiały budowlane i urządzenia

Usługi

materiały budowlane wykorzystywane do docieplenia

przegród budowlanych, płyt balkonowych oraz fundamentów,

wchodzące w skład systemów dociepleń lub wykorzystywane do

zabezpieczenia przed zawilgoceniem

wymiana elementów istniejącej instalacji ogrzewczej lub instalacji

przygotowania ciepłej wody użytkowej lub wykonanie nowej

instalacji wewnętrznej ogrzewania lub instalacji przygotowania ciepłej

wody użytkowej

węzeł cieplny wraz z programatorem temperatury

wykonanie analizy termograficznej budynku

kocioł gazowy kondensacyjny wraz ze sterowaniem, armaturą

zabezpieczającą i regulującą oraz układem doprowadzenia powietrza

i odprowadzenia spalin

montaż kotła gazowego kondensacyjnego

kocioł olejowy kondensacyjny wraz ze sterowaniem, armaturą

zabezpieczającą i regulującą oraz układem doprowadzenia powietrza

i odprowadzenia spalin

wykonanie ekspertyzy ornitologicznej i chiropterologicznej

zbiornik na gaz lub zbiornik na olej

docieplenie przegród budowlanych lub płyt balkonowych lub

fundamentów

kocioł przeznaczony wyłącznie do spalania biomasy, o której mowa

w art. 2 ust. 1 pkt 4a lit. c Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie

monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz.U. z 2021 r. poz.

133, 694, 1093 i 1642), spełniający co najmniej wymagania określone

w rozporządzeniu Komisji (UE) 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r.

w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady

2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu

dla kotłów na paliwo stałe (Dz.Urz. UE L 193 z 21 lipca 2015 r., s. 100,

z późn. zm.) – jeżeli eksploatacji takiego kotła nie zakazuje uchwała

przyjęta na podstawie art. 96 ust. 1 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. –

Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2021 r. poz. 1973 i 2127)

wymiana stolarki zewnętrznej, np.: okien, okien połaciowych, drzwi

balkonowych, drzwi zewnętrznych, bram garażowych, powierzchni

przezroczystych nieotwieralnych

przyłącze do sieci ciepłowniczej lub gazowej

regulacja i równoważenie hydrauliczne instalacji

materiały budowlane wchodzące w skład instalacji ogrzewczej

wykonanie dokumentacji projektowej związanej z pracami

termomodernizacyjnymi

materiały budowlane wchodzące w skład instalacji przygotowania

ciepłej wody użytkowej

montaż kotła olejowego kondensacyjnego

materiały budowlane wchodzące w skład systemu ogrzewania

elektrycznego

uruchomienie i regulacja źródła ciepła oraz analiza spalin

pompa ciepła wraz z osprzętem

montaż pompy ciepła

kolektor słoneczny wraz z osprzętem

montaż kolektora słonecznego

ogniwo fotowoltaiczne wraz z osprzętem

montaż instalacji fotowoltaicznej

stolarka okienna i drzwiowa, w tym okna, okna połaciowe wraz

z systemami montażowymi, drzwi balkonowe, bramy garażowe,

powierzchnie przezroczyste nieotwieralne

wykonanie audytu energetycznego budynku przed realizacją

przedsięwzięcia termomodernizacyjnego

materiały budowlane składające się na system wentylacji

mechanicznej wraz z odzyskiem ciepła lub odzyskiem ciepła i chłodu

montaż systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła

z powietrza wywiewanego

demontaż źródła ciepła na paliwo stałe

finansowanie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

Kto będzie mógł skorzystać z ulgi

termomodernizacyjnej?

Z tzw. ulgi termomodernizacyjnej będą mogli

zatem skorzystać, przy spełnieniu przewidzianych

w ustawie warunków, podatnicy podatku docho-

dowego od osób fi zycznych, którzy dokonują roz-

liczeń w następujących formach: (i) według skali

podatkowej (zarówno według 12-procentowej,

jak i 32-procentowej stawki), (ii) podatku linio-

wego oraz (iii) opłacający ryczałt od przychodów

ewidencjonowanych.

Budynek mieszkalny jednorodzinny został zdefi -

niowany w art. 3 pkt 2a) Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.

– Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2351

ze zm.) jako „budynek wolno stojący albo budynek

w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej,

służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, sta-

nowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w któ-

rym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch

lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkal-

nego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowi-

tej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej

budynku”.

Należy przy tym zauważyć, że wskazana ulga doty-

czy wydatków ściśle związanych z termomodernizacją

istniejącego budynku (tak wskazuje Dyrektor Krajo-

wej Informacji Skarbowej m.in. w interpretacji indy-

widualnej z dnia 12 lutego 2020 r., nr 0112-KDIL-

2-1.4011.11.2020.2.DJ). Nie są nią zatem objęte

wydatki, które podatnik ponosi na nowo budowany

budynek. Zastosowane rozwiązanie należy ocenić

negatywnie, jako że bez przekonującego uzasadnienia

w wyraźnie gorszej sytuacji stawia podatników, którzy

dopiero budują dom.

Istotne w perspektywie omawianej ulgi pojęcie

„przedsięwzięcie termomodernizacyjne” zostało zde-

fi niowane w art. 2 pkt 2 Ustawy z dnia 21 listopada

2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remon-

tów (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 554 ze zm.). W jego

skład wchodzi m.in. „całkowita lub częściowa zamiana

źródeł energii na źródła odnawialne” oraz „ulepszenie,

w wyniku którego następuje zmniejszenie zapotrzebo-

wania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania

i podgrzewania wody użytkowej oraz ogrzewania do

budynków mieszkalnych”.

Ile wyniesie ulga termomodernizacyjna?

Zgodnie z art. 26h ust. 2 Updof, kwota odlicze-

nia nie może przekroczyć 53 tys. zł w odniesieniu do

wszystkich realizowanych przedsięwzięć termomo-

dernizacyjnych w poszczególnych budynkach, których

podatnik jest właścicielem lub współwłaścicielem.

Należy przy tym podkreślić, że limit ulgi nie jest

związany z jedną inwestycją lub jednym przedsię-

wzięciem termomodernizacyjnym, lecz jest okre-

ślony dla danego podatnika, niezależnie od liczby

inwestycji termomodernizacyjnych. Limit ten doty-

czy każdego z małżonków odrębnie, czyli każdemu

z nich przysługuje odliczenie w maksymalnej wyso-

kości 53 tys. zł.

Możliwość odliczenia 53 tys. zł od podstawy opo-

datkowania w przypadku osoby rozliczającej poda-

tek dochodowy wg 12-procentowej stawki podatku

przekłada się na realną korzyść podatkową w wysoko-

ści 6360 zł (53 000 × 12%) – tj. o taką kwotę mógłby

zostać pomniejszony podatek w przypadku wykorzy-

stania pełnego, przewidzianego ustawą limitu. Jeżeli

zaś kwota należnego podatku jest niższa od kwoty ulgi,

podatnikowi przysługiwać będzie prawo do odlicze-

nia ulgi również w kolejnych 6 latach, licząc od końca

roku podatkowego, w którym podatnik poniósł pierw-

szy wydatek. Za datę poniesienia wydatku uważa się

dzień wystawienia faktury.

Wysokość wydatków ma być ustalana na podsta-

wie faktur wystawionych przez podatnika podatku

od towarów i usług niekorzystającego ze zwolnienia

od tego podatku. Jeżeli poniesione wydatki były opo-

datkowane podatkiem od towarów i usług, za kwotę

wydatku uważać się będzie wydatek wraz z podatkiem

od towarów i usług, o ile podatek ten nie został odli-

czony na podstawie Ustawy o VAT.

Terminy związane z ulgą termomodernizacyjną

Realizacja

przedsięwzięcia

termomoderniza-

cyjnego w danym budynku powinna zostać zakoń-

czona w okresie 3 kolejnych lat, licząc od końca

roku podatkowego, w którym poniesiono pierw-

szy związany z nim wydatek. Jeżeli zatem podatnik

finansowanie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

rozpoczął

przedsięwzięcie

termomodernizacyjne

w 2020 r. (poniósł pierwszy wydatek), to przedsię-

wzięcie powinno zostać zakończone do końca 2023 r.

– w przeciwnym wypadku podatnik będzie zobowią-

zany do zwrotu ulgi. Zwrot ulgi następuje poprzez

doliczenie kwot poprzednio odliczonych do dochodu

za rok podatkowy, w którym upłynął termin na zakoń-

czenie przedsięwzięcia.

Ulga podatkowa na dotacje z funduszy

środowiskowych

Oprócz mechanizmu odliczenia ustawa zawiera

również mechanizm zwolnienia z opodatkowania.

Otóż zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 129a Updof zwol-

nione z opodatkowania zostały otrzymane przez

podatników ze środków NFOŚiGW oraz woje-

wódzkich funduszy ochrony środowiska i gospo-

darki wodnej (WFOŚiGW) świadczenia na przygo-

towanie dokumentacji oraz realizację przedsięwzię-

cia, w szczególności dotacje oraz kwoty umorzo-

nych pożyczek (czyli np. dotacje „Mój Prąd” i „Czyste

Powietrze”). Powyższe zwolnienie obejmuje wszelkie

dotacje i inne świadczenia bezzwrotne otrzymywane

ze środków ww. podmiotów.

Warto jeszcze zwrócić uwagę, że podatnik będzie

mógł skorzystać wyłącznie z jednej formy pomocy

państwa (art. 26h ust. 5 Updof). Jeżeli zatem podat-

nik otrzyma dofi nansowanie ze środków NFOŚiGW

lub WFOŚiGW, to wydatków w tej części nie będzie

mógł odliczyć od podstawy opodatkowania.

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób ﬁ zycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128)

1 Wymagania ekoprojektu określone zostały w Rozporządzeniu Komisji (UE) 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady

2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe.

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

finansowanie

Wstęp

Dnia 1 kwietnia 2022 r. weszła w życie Ustawa

z dnia 29 października 2021 r. o zmianie Ustawy

o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych

innych ustaw (Dz.U. poz. 2376 ze zm., „Noweliza-

cja”), która stanowi implementację dyrektywy Par-

lamentu Europejskiego i Rady 2018/2001 z dnia 11

grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania

energii z odnawialnych źródeł energii. Nowelizacja

wprowadziła nowy system rozliczeń, który funkcjo-

nować będzie na całkowicie odmiennych zasadach

niż istniejący tzw. system opustów (net-metering).

Prosumenci, którzy nie przyłączyli swoich mikroin-

stalacji i nie rozpoczęli dostawy energii elektrycznej

do sieci elektroenergetycznej przed dniem 31 marca

2022 r., będą rozliczać się według nowych zasad –

tzw. net-billingu. Zmiany będą dotyczyły zatem

zasadniczo tylko nowych prosumentów, ponieważ

mikroinstalacje odbiorców już przyłączone do sieci

mają system opustów zagwarantowany na okres 15

lat. Tym samym osoby, które przyłączą instalację

do 31 marca 2022 r., będą jeszcze mogły korzystać

Kwestie podatkowe związane

z rozliczeniem prosumentów

w systemie net-billingu

Jan Antepowicz – aplikant adwokacki

Mateusz Kornacki – radca prawny

Kancelaria Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy Sp.j.

finansowanie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

ze starego systemu rozliczeń. Zasadnicza różnica

pomiędzy dotychczasowym systemem netmeterin-

gowym a net-billingiem polega na tym, że system

net-meteringowy zakłada rozliczenie produkcji ener-

gii ilościowo, a w net-billingu dochodzi do rozlicze-

nia wartościowego.

O ile zasadność wprowadzenia nowego modelu

rozliczeń była przedmiotem licznych dyskusji, tak

już sam proces legislacyjny został przeprowadzony

w błyskawicznym tempie. Projekt Nowelizacji wpły-

nął do Sejmu 28 października 2021 r., zaś już następ-

nego dnia doszło do jej uchwalenia przez Sejm. Tak

szybki czas procedowania znalazł odzwierciedlenie

w lakonicznym i ogólnikowym uzasadnieniu pro-

jektu Nowelizacji, co przekłada się na brak jakichkol-

wiek wskazówek w zakresie interpretacji przepisów

prawa. Te zaś, z uwagi na stopień skomplikowania,

budzą uzasadnione wątpliwości.

Wprowadzona na mocy Nowelizacji zmiana

zasad rozliczenia wywoła skutek w postaci aktuali-

zacji sposobu dokonywania rozliczeń przez pro-

sumentów oraz przedsiębiorców energetycznych,

co znajduje również przełożenie na ich sytuację

prawnopodatkową.

Zmiany w zakresie podatku dochodowe-

go i akcyzy

Spośród zmian, które wprowadzone zostały na

mocy Nowelizacji, w pierwszej kolejności warto

zwrócić uwagę na wyłączenie stosowania przepisów

Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

do przychodów wynikających z rozliczeń energii

wytworzonej przez prosumenta energii odnawialnej,

prosumenta zbiorowego energii odnawialnej i prosu-

menta wirtualnego energii odnawialnej. Tym samym

ustawodawca przesądził w sposób jednoznaczny, że

rozliczanie energii wytworzonej w instalacji fotowol-

taicznej przez prosumenta nie podlega opodatkowa-

niu podatkiem dochodowym.

Nie mniej istotna jest zmiana polegająca na precy-

zyjnym określeniu, na gruncie Ustawy z dnia 6 grud-

nia 2008 r. o podatku akcyzowym, statusu pobranej

przez prosumenta energii elektrycznej podlegającej

rozliczeniu w rozumieniu przepisów Ustawy o OZE.

W stanie prawnym obowiązującym przed Nowelizacją

doszło bowiem do wydania niekorzystnych dla podat-

ników orzeczeń sądów, w tym m.in. wyroku Naczel-

nego Sądu Administracyjnego (NSA) z 6 maja 2021 r.

(sygn. akt I GSK 59/18). Przedstawiono w nich ocenę,

że sprzedaż energii elektrycznej przez zobowiązanego

sprzedawcę na rzecz prosumenta jest przedmiotem

opodatkowania akcyzą, nawet wówczas gdy sprzedaż ta

związana jest z rozliczeniem energii w ramach mecha-

nizmu przewidzianego w Ustawie o OZE. Wydaje się

jednak, że dotychczasowe orzecznictwo uległo dezak-

tualizacji wobec wyraźnego doprecyzowania w art. 4

ust. 10 Ustawy o OZE, że energia elektryczna podlega-

jąca rozliczeniu, o którym mowa w przepisach Ustawy

o OZE, nie stanowi już sprzedaży energii elektrycznej

nabywcy końcowemu na terytorium kraju, ani też zuży-

cia energii elektrycznej przez nabywcę końcowego,

jeżeli nie została od niej zapłacona akcyza w należnej

wysokości i nie można ustalić podmiotu, który doko-

nał sprzedaży tej energii elektrycznej nabywcy końco-

wemu. Po wejściu w życie Nowelizacji sprzedaż ener-

gii prosumentowi przez sprzedawcę zobowiązanego

w ramach jej rozliczenia, o którym mowa w przepisach

Ustawy o OZE, nie powinna już zatem podlegać opo-

datkowaniu akcyzą.

Podatek VAT a wytwarzanie energii

elektrycznej przez prosumenta

Działalność w postaci wytwarzania i wprowa-

dzania do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej

energii elektrycznej przez prosumenta stanowi co do

zasady działalność opodatkowaną podatkiem VAT.

Stanowisko w tym zakresie znalazło potwierdzenie

również w orzecznictwie unijnym (por. wyrok Try-

bunału Sprawiedliwości UE z 20 czerwca 2013 r.

w sprawie C-219/12). Tego stanu rzeczy nie zmienia

zawarte w Nowelizacji wskazanie, z którego wynika,

że działalność w powyższym zakresie nie stanowi

działalności gospodarczej w rozumieniu Ustawy –

Prawo przedsiębiorców.

Warto przy tym podkreślić, że prosumenci,

u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 tys. zł,

są co do zasady objęci zwolnieniem podmiotowym,

z czym wiąże się brak obowiązku rejestracji w cha-

rakterze podatnika VAT czynnego oraz opodat-

kowywania sprzedaży. Powyższa kwota obejmuje

łączną wartość sprzedaży związanej z działalnością

prosumencką, jak również inną działalnością gospo-

darczą, o ile prosument takową prowadzi. Z powyż-

szego zwolnienia podatnik może dobrowolnie zrezy-

gnować i zarejestrować się w charakterze podatnika

VAT czynnego.

Na gruncie podatku VAT szczególnie istot-

nym zagadnieniem (zarówno dla prosumentów, jak

i przedsiębiorstw elektroenergetycznych) jest kwe-

stia prawidłowego określenia podstawy opodatko-

wania w podatku VAT. O ile w dotychczasowym

stanie prawnym wydane zostały liczne korzystne

interpretacje

indywidualne

(np.

interpretacje

0114-KDIP4-3.4012.80.2019.1.EK,

0114-KDIP-

4-1.4012.512.2020.1.RMA), z których wynikało, że

jeżeli prosument wprowadził określoną ilość ener-

gii elektrycznej do sieci, a następnie pobrał energię

z sieci na potrzeby własne, to w pierwszej kolejności

pobrana została energia własna (zmagazynowana)

prosumenta (wprowadzona przez niego wcze-

śniej do sieci, przeliczona z zastosowaniem odpo-

wiedniego współczynnika), a w dalszej kolejności

pobrana została energia dostarczona przez przedsię-

biorstwo energetyczne jako sprzedawcę zobowiąza-

nego. Wedle takiej linii interpretacyjnej, prosument

w podstawie opodatkowania uwzględni wyłącznie

nadwyżki energii wprowadzonej do sieci nad ener-

gią pobraną, a przedsiębiorstwo elektroenergetyczne

– kwotę obliczoną na podstawie różnicy pomiędzy

energią dostarczoną przez przedsiębiorstwo a ener-

gią wprowadzoną do sieci przez prosumenta (70–

80% ilości tej energii, w zależności od zainstalowa-

nej u prosumenta mocy).

Podatek VAT a net-billing

Wydaje się jednak, że tego rodzaju linia interpre-

tacyjna straci na aktualności w odniesieniu do rozli-

czeń na zasadzie net-billingu. Nowy system zakłada

bowiem rozliczenie według wartości energii elek-

trycznej, a nie według ilości energii elektrycznej.

W takich warunkach zastosowanie argumentacji

o magazynowaniu energii nie będzie już możliwe,

ponieważ rozliczenie jest kwotowe (według wartości

energii elektrycznej) i nie następuje poprzez zwrot

energii.

Dla przedsiębiorstwa energetycznego będzie to

oznaczać konieczność wystawienia faktury na całość

wolumenu energii elektrycznej pobranego przez

prosumenta z sieci elektroenergetycznej (uwzględ-

niając przy tym również wszystkie opłaty taryfowe),

niezależnie od nadwyżek energii elektrycznej wpro-

wadzonych przez prosumenta do sieci (por. w tym

zakresie interpretację indywidualną Dyrektora Kra-

jowej Informacji Skarbowej z dnia 18 października

2022 r., sygn. 0112-KDIL3.4012.156.2022.1.MS).

Z kolei dla prosumentów będących podatnikami

VAT zmiana ta wiązać się będzie z obowiązkiem

uwzględnienia w podstawie opodatkowania warto-

ści nadwyżki energii elektrycznej wprowadzonej do

sieci (tj. iloczynu ilości wprowadzonej energii elek-

trycznej oraz jej ceny). W nowym systemie rozliczeń

nie będzie już dochodziło do „zwrotu” na rzecz pro-

sumenta wcześniej wyprodukowanej przez niego

energii (lecz jedynie wartości tej energii), a zatem

podstawa opodatkowania nie będzie mogła zostać

pomniejszona o ilość energii wprowadzonej do sieci,

a następnie zużytej przez prosumenta, tak jak ma to

miejsce w dotychczasowym systemie opustów.

Zmianę w powyższym zakresie należy ocenić

jako wpływającą negatywnie na sytuację prosumen-

tów niebędących podatnikami VAT. Podstawa opo-

datkowania wykazywana na fakturach wystawia-

nych przez przedsiębiorstwa energetyczne ulegnie

zwiększeniu, na skutek czego ciężar ekonomiczny

VAT obciąży w całości prosumenta i nie będzie mógł

zostać zneutralizowany. O ile w obecnych warun-

kach obniżonej stawki opodatkowania sprzedaży

energii elektrycznej kwestia ta nie wpływa istotnie

na opłacalność instalacji, tak w warunkach powrotu

standardowej, 23-procentowej stawki istotnie może

wpłynąć na okres zwrotu instalacji.

finansowanie

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

nowym systemie rozliczania należy tak

zarządzać energią z fotowoltaiki (PV), aby

jak największą jej część zużywać na potrzeby wła-

sne. Energia z fotowoltaiki (PV) zużyta na potrzeby

własne zastępuje wtedy tę kupowaną po cenach obo-

wiązujących na rynku. Taka jest właśnie idea energe-

tyki prosumenckiej, w której wykorzystuje się ener-

gię z PV na własne potrzeby elektryczne, pełniąc

tym samym funkcję zarówno producenta, jak i kon-

sumenta, czyli prosumenta.

Własna konsumpcja czystej, odnawialnej energii

z fotowoltaiki staje się preferowanym modelem eko-

nomicznym i funkcjonalnym:

––

Zużycie własne przynosi większe korzyści

ekonomiczne.

––

Konsumpcja własna, czyli autokonsumpcja,

daje większą niezależność od sieci dystrybu-

cyjnych i przyszłych wahań stawek za ener-

gię elektryczną.

––

Autokonsumpcja

umożliwia

budyn-

kom zużywanie własnej energii elektrycz-

nej, nie obciążając dystrybucyjnych sieci

przesyłowych.

Jak zużywamy energię słoneczną?

Zużycie własne energii elektrycznej z fotowol-

taiki jest procesem naturalnym (zgodnym z pra-

wami fizyki). Wyprodukowana energia fotowol-

taiczna trafia do włączonych odbiorników i urzą-

dzeń, ponieważ elektryczność „przemieszcza się”

się najmniej oporną drogą (oczywiście, przewo-

dami elektrycznymi). Ścieżka do odbiorników, która

zbudowana jest w formie instalacji elektrycznej,

ma znacznie mniejszą rezystancję (oporność) niż

ścieżka do sieci publicznej i transformatora. Dlatego

obciążenia (odbiorniki i urządzenia elektryczne)

zużywają dostępną produkcję energii elektrycznej

z fotowoltaiki i w razie potrzeby (niedoboru energii

Autokonsumpcja i jej wpływ

na net-biling

Od 1 kwietnia 2022 r. w Polsce nowi prosumenci rozliczają się za energię elektryczną

wyprodukowaną przez swoje instalacje fotowoltaiczne formą net-billingu – rozlicza-

niem wartości netto. Polega on na rozliczaniu wartości energii elektrycznej wpro-

wadzonej do sieci dystrybucyjnej (inaczej zwanej publiczną, elektroenergetyczną) po

cenie określonej przez operatora krajowego systemu elektroenergetycznego (cena,

jaką otrzymują producenci energii elektrycznej) i wartości energii elektrycznej pobra-

nej z sieci po cenie określonej przez dystrybutora energii (cena, jaką płacą wszyscy

odbiorcy swoim sprzedawcom). W systemie opustowym (poprzednio obowiązującym)

rozliczano ilość energii wyprodukowanej i pobranej w okresie jednego roku.

Jest to zmiana zasadnicza, ponieważ nie wystarczy już dobrać moc instalacji (powięk-

szoną o 20 lub 30%, aby pokryć opust dla dystrybutora) w taki sposób, aby wypro-

dukowała tyle energii, ile prosument zużywał w ciągu roku, i cieszyć się darmowym

zasilaniem swoich odbiorników i urządzeń.

Mirosław Grabania

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

z fotowoltaiki) pobierają brakującą energię z sieci

dystrybucyjnej. Kiedy produkcja energii przez insta-

lację fotowoltaiczną jest większa niż jej zużycie, nad-

wyżka kierowana jest do sieci poprzez działający

dwukierunkowo licznik .

Jaki jest wskaźnik zużycia własnego

energii słonecznej?

Aby można było łatwo określać i porównywać

zużycie własne energii elektrycznej wyproduko-

wanej przez instalację fotowoltaiczną prosumenta,

wprowadzono tzw. współczynnik autokonsumpcji.

Współczynnik zużycia własnego (autokonsumpcji)

to stosunek części produkcji PV zużywanej przez

obciążenia do całej produkcji PV wyrażony w pro-

centach. Ten współczynnik może przyjmować war-

tość od 0% do 100%. Przy własnym zużyciu ener-

gii elektrycznej w 100% z fotowoltaiki, cała wypro-

dukowana energia jest zużywana przez obciążenia

(w obrębie instalacji elektrycznej obiektu prosu-

menta). Wskaźnik zużycia własnego poniżej 100%

oznacza, że część produkcji fotowoltaicznej nie jest

zużywana lokalnie. W takich przypadkach nadwyżka

PV jest potencjalnie wprowadzana do sieci.

Zużycie energii elektrycznej w budynku (obiek-

cie) prosumenta zasadniczo nie pokrywa się z pro-

dukcją energii z fotowoltaiki ani w czasie, ani w ilo-

ści. Stopień tego niedopasowania zależy od: rodzaju

wykonywanej działalności, profilu zużycia, nawyków,

stylu życia prosumentów w gospodarstwie domowym

i innych czynników związanych z funkcjonowaniem

obiektów. Dotyczy to zdecydowanej większości pro-

sumenckich instalacji na całym świecie. W budynkach

Fot. Schneider Electric

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

instalacje

mieszkalnych zużywa się więcej energii rano i wieczo-

rem, kiedy nasłonecznienie jest niskie. Zużycie obcią-

żenia nie jest zatem zsynchronizowane z profi lem pro-

dukcji energii fotowoltaicznej. W tych warunkach

autokonsumpcja fotowoltaiczna jest efektywna tylko

wtedy, gdy znaczna część zużycia przez użytkownika

końcowego jest przesunięta na godziny nasłonecznie-

nia, lub przechowa się energię elektryczną z PV do

późniejszego, np. wieczornego wykorzystania.

Energia słoneczna charakteryzuje się dzien-

nym profi lem produkcji, który zależy od warunków

pogodowych. Bardzo trudno jest dopasować zuży-

cie energii w budynkach do produkcji fotowoltaicz-

nej, szczególnie gdy prosument rozlicza się ze sprze-

dawcą wartością, a nie ilością wytworzonej ener-

gii. Dlatego też nadwyżka produkcji fotowoltaicznej

zdarza się stosunkowo często.

Zarządzanie nadwyżką energii elek-

trycznej wytworzonej przez instalację

fotowoltaiczną prosumenta

Gdy ilość wytwarzanej energii elektrycznej prze-

kracza obciążenia konsumpcyjne, istnieje możliwość

zarządzania jej nadwyżką. Istnieją trzy podstawowe

opcje zagospodarowania tej nadwyżki:

–

Wysłanie energii elektrycznej do sieci dystry-

bucyjnej, czyli sprzedaż energii. Odbywa się to

w sposób naturalny (zgodnie z prawami fi zyki –

o czym autor wspominał wcześniej), gdy obcią-

żenie jest mniejsze od produkcji PV.

–

Przechowanie nadwyżki energii z PV do póź-

niejszego wykorzystania.

–

Przesunięcie części obciążeń na okres produk-

cji fotowoltaicznej.

Pierwsza opcja ma miejsce wówczas, gdy pro-

sument nie dysponuje magazynem energii oraz nie

podejmuje działań zmierzających do przesunięcia

obciążeń na okres, gdy jego instalacja fotowoltaiczna

produkuje prąd. W tym przypadku mamy do czynie-

nia z brakiem zarządzania nadwyżką.

Druga opcja zakłada wykorzystanie przez prosu-

menta magazynu energii, który przechowa nadwyżkę

energii elektrycznej wyprodukowanej w ciągu dnia

przez PV do późniejszego, np. wieczornego użycia.

Magazyny energii uzupełniają funkcjonalnie instala-

cję fotowoltaiczną. Wspólnie tworzą kompletne sys-

temy solarne PV + BESS (ang. Photovoltaics + Bat-

tery Energy Storage System). PV + BESS zostały przez

autora przedstawione i szeroko omówione w „Maga-

zynie Fotowoltaika” 4/2022 w artykule „Integra-

cja systemów fotowoltaicznych i bateryjnych syste-

mów magazynowania – falowniki hybrydowe” oraz na

kolejnych stronach dodatku „Prosument” w artykule

„Domowe magazyny energii”.

Trzecia opcja, polegająca na przesunięciu czę-

ści obciążeń na okres produkcji fotowoltaicznej,

wymaga podjęcia działań, które spowodują urucho-

mienie się odbiorników i urządzeń w czasie produk-

cji energii elektrycznej przez fotowoltaikę. Urucho-

mienie obciążeń w tym okresie może nastąpić za

pomocą programatorów i przekaźników czasowych

(ang. timer) lub planowanie pracy poprzez inteli-

gentne systemy zarządzania energią w budynku.

Magazynowanie energii z PV (pomijając aspekt

niezależności energetycznej) oraz działania mające

na celu uruchamianie obciążeń w czasie pracy foto-

woltaiki to zarządzanie energią elektryczną mające

na celu zwiększenie autokonsumpcji. Tak więc

praca klimatyzacji i ogrzewania, ładowanie samo-

chodów elektrycznych, praca pompy ciepła, a także

innych urządzeń i odbiorników zwiększają auto-

konsumpcję tylko wtedy, gdy są zasilane energią

elektryczną pochodzącą bezpośrednio z pracującej

fotowoltaiki lub zgromadzonej energii PV w dzia-

łającej baterii.

Fot. Schneider Electric

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

omowe magazyny energii nie tylko stabilizują

publiczną sieć elektroenergetyczną. Przede

wszystkim są funkcjonalną częścią całości systemu

fotowoltaicznego, który właśnie dzięki zasobnikowi

energii staje się kompletnym, stabilnym i niezależnym

źródłem energii elektrycznej.

Może zabezpieczać przez skutkami braku zasi-

lania, wspomagać pracę instalacji fotowoltaicznej,

optymalizować zużycie energii. Główną zaletą jest

zapewnienie bezpieczeństwa zasilania na wypa-

dek awarii, zwiększenie autokonsumpcji w insta-

lacjach fotowoltaicznych i wspomaganie zasilania

urządzeń wymagających dużych mocy, takich jak

stacje ładowania samochodów elektrycznych. Nie

bez znaczenia jest rola magazynu energii dla pra-

widłowej i ciągłej pracy inteligentnych urządzeń

sterujących, w które coraz częściej wyposażane są

domy i obiekty. Niewątpliwie rozwój technologii

magazynowania energii jest bardzo mocno wspie-

rany przez m.in. producentów samochodów, dla

których pojazdy elektryczne będą stanowić coraz

większą część produkcji. Dlatego prawie każdy

nowy produkt wchodzący na rynek posiada więk-

szą pojemność, większą moc oraz dłuższą gwaran-

cję niezawodnej pracy.

Najpopularniejsza technologia

Na dzień dzisiejszy na rynku gromadzenia i prze-

chowywania energii elektrycznej bezwzględnie domi-

nuje technologia litowo-jonowa. Ponieważ akumula-

tory litowo-jonowe są jednymi z najlżejszych zasobni-

ków magazynujących, są one powszechnie stosowane

Domowe magazyny energii

Baterie zasilane energią elektryczną pochodzącą z systemów fotowoltaicznych istnieją już

od jakiegoś czasu. Jednak nadal są młodym, ale szybko rozwijającym się rynkiem. Aby zaspo-

koić rosnący popyt, producenci ciągle zwiększają ofertę swoich produktów dostosowanych do

indywidualnych potrzeb użytkowników systemów fotowoltaicznych i systemów odnawialnych

źródeł energii.

Mirosław Grabania

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

we wszelkiego rodzaju sprzęcie elektronicznym oraz

urządzeniach przenośnych.

Wprowadzenie do produkcji samochodów

i ciężarówek elektrycznych na skalę masową może

w niedalekiej przyszłości wielokrotnie zwiększyć

produkcję ogniw litowo-jonowych. Także produ-

cenci pojazdów z napędem hybrydowym coraz czę-

ściej zaczynają stosować ogniwa litowo-jonowe

zamiast NiMH. Ogniwa litowo-jonowe stosowane

w pojazdach elektrycznych znacznie różnią się

od tych stosowanych w sprzęcie elektronicznym.

Różnice wynikają przede wszystkim z większych

wymagań związanych z warunkami pracy oraz więk-

szą wymaganą trwałością, sięgającą 10 lat. Ponadto

pakiety ogniw wyposażone są w specjalne układy

chłodzenia i ogrzewania, zapewniające optymalną

temperaturę pracy. Ogniwa litowo-jonowe uży-

wane w pojazdach mogą być także szybko ładowane,

Bateria – zespół składający się z jednakowych elementów (przedmio-

tów jednego rodzaju) zgromadzonych w jednym miejscu, np. ogniw,

dział, oddziałów, zaworów, komór lub klatek. Tak więc bateria elek-

tryczna to zespół chemicznych źródeł prądu elektrycznego – ogniw

galwanicznych lub akumulatorów, ogniw termoelektrycznych lub

komórek fotoelektrycznych. Aby uzyskać odpowiednie parametry bate-

rii elektrycznej, jej elementy składowe można łączyć szeregowo w celu

zwiększenia napięcia lub równolegle w celu zwiększenia pojemności

i wartości natężenia prądu.

Ogniwo galwaniczne – to źródło stałego prądu elektrycznego zamie-

niające bezpośrednio energię reakcji chemicznej na energię elek-

tryczną. Zbudowane jest z dwóch elektrod (półogniw) zanurzonych

w elektrolicie.

Ogniwa dzieli się najczęściej na dwie grupy: ogniwa pierwotne i wtórne.

Nazwy te są stare i wynikają z tego, że kiedyś ładowano ogniwo wtórne

z ogniwa pierwotnego. Obecnie ogniwa wtórne nazywamy akumulato-

rami. Ogniwa pierwotne służą do jednorazowego użycia. Reakcja che-

miczna, która wytwarza w nich energię elektryczną, jest nieodwracalna.

Ogniwa wtórne mogą być rozładowane i ponownie ładowane. Reakcja

chemiczna, która w nich przebiega, jest odwracalna poprzez doprowa-

dzenie prądu z zewnątrz (ładowanie). Ogniwa używane do akumulo-

wania (gromadzenia) energii nazywamy akumulatorami lub ogniwami

ładowalnymi.

Akumulator elektryczny to ogniwo wtórne – rodzaj ogniwa gal-

wanicznego, które może być wielokrotnie użytkowane, ładowane

prądem elektrycznym (w przeciwieństwie do ogniw pierwotnych,

których nie można ładować) i rozładowywane w urządzeniach elek-

trycznych. Wszystkie rodzaje akumulatorów elektrycznych gromadzą

i później uwalniają energię elektryczną dzięki odwracalnym reakcjom

chemicznym zachodzącym w elektrolicie oraz na styku elektrolitu

i elektrod.

Ładowanie

akumulatora – cykl pracy, w czasie którego

akumulator jest odbiornikiem energii elektrycznej – wewnątrz akumu-

latora energia elektryczna jest przetwarzana na energię chemiczną.

Pobór energii z akumulatora – cykl pracy, w czasie którego urządze-

nie staje się źródłem prądu elektrycznego na skutek przemiany ener-

gii chemicznej na energię elektryczną. Rezultatem poboru energii jest

stopniowe rozładowywanie akumulatora.

Pojemność akumulatora – jeden z podstawowych parametrów, który

określa, ile ładunku elektrycznego może on zmagazynować i przecho-

wywać w ogniwach. Zwykle wyrażana w amperogodzinach [Ah] i jed-

nostkach krotnych (w układzie SI jednostką ładunku jest kulomb [C], 1

Ah = 3600 C). Akumulator 12 V mający pojemność 100 Ah jest zdolny

zmagazynować, a następnie dostarczyć prąd o natężeniu 1 A i napięciu

ok. 12 V przez 100 godz.

Aby przeliczyć pojemność akumulatora 100 Ah na kWh (jedna kilowato-

godzina jest odpowiednikiem 1000-watowej energii dostarczanej przez

godzinę) mnożymy jego pojemność przez napięcie: 100 Ah × 12 V =

1200 Wh = 1,2 kWh. Tak więc nasz akumulator o pojemności 1,2 kWh

będzie zasilał urządzenie o mocy 100 W przez 12 godz. [h], lub urządzenie

o mocy 1,2 kW (grzejnik elektryczny) przez 1 h.

Sprawność akumulatora – czyli stosunek energii oddanej podczas

pracy do energii włożonej do akumulatora w procesie ładowania – jest

zawsze mniejsza od jedności. W większości akumulatorów starych

technologii (ołowiowo-kwasowych) sprawność to rząd wielkości ok.

75%. Sprawność akumulatorów kwasowo-ołowiowych (NiMH) osiąga

85%, natomiast akumulatorów litowo-jonowych (Li-ion) – 95%.

W trakcie ładowania przez akumulator prąd płynie w przeciwnym kie-

runku niż w trakcie jego pracy. Odwracalne reakcje chemiczne powo-

dujące ładowanie i pracę są w istocie takie same, tyle że zachodzą

w przeciwnym kierunku. W praktycznie każdym akumulatorze oprócz

pożądanych, odwracalnych reakcji chemicznych zachodzą też jednak

nieodwracalne reakcje uboczne, które powodują, że z czasem akumu-

lator traci swoje właściwości.

Repetytorium

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

zazwyczaj od 0 do 80% w 15–30 min bez znaczącego

wpływu na ich żywotność.

W porównaniu do innych typów akumulatorów,

bateria litowo-jonowa działa znacznie wydajniej. Przy

mniejszych rozmiarach i wadze pozwala na skumulo-

wanie większej ilości energii.

Akumulatory litowo-jonowe składają się z małych

ogniw łączonych w paczki, które można dowolnie

konfigurować, aby uzyskać potrzebne napięcie.

Kategoria akumulatorów litowo-jonowych obej-

muje w rzeczywistości szereg różnych chemii, z któ-

rych każda ma nieco inne właściwości. Dwa najpo-

pularniejsze typy akumulatorów litowo-jonowych

to akumulatory litowo-niklowo-manganowo-kobal-

towe (NMC) oraz fosforanowo-litowo-żelazowe

(LFP). Baterie NMC mają zwykle większą gęstość

mocy.

Prawidłowa eksploatacja akumulatorów

litowo-jonowych

Prawidłowa eksploatacja baterii litowo-jonowych

jest, wbrew pozorom, bardzo prosta (a z pewnością

łatwiejsza i mniej skomplikowana, niż w przypadku

innych rodzajów zasilania). Wystarczy jedynie pamię-

tać o kilku zasadach:

–– Nie należy doprowadzać do sytuacji całkowitego

rozładowania akumulatora Li-ion. Ciągłe rozłado-

wywanie go do zera sprawia, że jego żywotność

zmniejsza się i nie będzie on służył tak długo, jak

w przypadku dbania o prawidłowe ładowanie.

–– Baterie litowo-jonowe mogą być doładowywane

na każdym etapie rozładowania – nawet wtedy,

gdy mają jeszcze 80, 60 czy 40% mocy. Jest to

wręcz oczekiwany sposób eksploatacji. W przy-

padku konwencjonalnych akumulatorów kwaso-

wych należało czekać do pełnego rozładowania.

Tutaj taka sytuacja, jak wcześniej zostało to wspo-

mniane, nie powinna mieć miejsca. Podsumowu-

jąc: lepiej jest doładowywać akumulatory Li-ion

nawet w czasie krótkiej przerwy w pracy, niż łado-

wać je do 100% i całkowicie rozładowywać.

–– Przede wszystkim ogniwa litowo-jonowe są nie-

zwykle wydajne – technologia ta pozwala na

zaoszczędzenie nawet 20% energii, w porównaniu

do akumulatorów kwasowych.

–– Ładowanie akumulatorów litowo-jonowych jest

znacznie szybsze niż akumulatorów kwasowych.

Przykładowo, po zaledwie 30 min doładowania

akumulator 24 V osiągnie 50% swojej sprawności.

Przy akumulatorach o napięciu 80 V są to 53 min.

Pełne doładowanie wymaga tylko 80 min dla aku-

mulatorów 24 V i 105 min dla akumulatorów 80 V.

Możliwość szybkiego doładowania w każdej chwili

zapewni praktycznie stałą dostępność takiego

magazynu energii i elastyczność codziennej pracy.

W przypadku ogniw kwasowych na pełne ładowa-

nie trzeba poczekać kilka godzin.

–– Akumulatory z technologią litowo-jonową są

zawsze gotowe do użytku: ich praca nie wymaga

obsługi, wymiany baterii ani dolewania wody

(elektrolitu) do akumulatorów.

–– Żywotność baterii litowo-jonowej jest około trzech

razy dłuższa niż akumulatorów kwasowych – ozna-

cza to zmniejszenie wydatków na wymianę akumu-

latorów w dłuższej perspektywie czasowej.

–– Wytrzymałość, długa żywotność oraz szybkie łado-

wanie sprawiają, że akumulatory litowo-jonowe

są doskonałym wyborem wszędzie tam, gdzie

konieczna jest praca bezobsługowa, bez przerw i na

wysokim poziomie bezpieczeństwa.

Wielkość domowego magazynu energii

Bateria pracująca w domowym systemie energe-

tycznym przechowuje energię elektryczną do później-

szego wykorzystania.

Fot.1. Moduły akumulatorowe z ogniwami cylindrycznymi są zbudowane z materia-

łu Bayblend® firmy Covestro i skutecznie montowane za pomocą kleju Henkel Loctite.

Źródło: www.covestro.com

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

Kluczem do ustalenia jej rozmiaru jest obliczenie,

ile energii zużywa się w czasie, gdy nie ma produkcji

z instalacji fotowoltaicznej. Obliczenie swojego zapo-

trzebowania na zmagazynowaną energię elektryczną

nie jest trudne do wykonania. Korzystając z repetyto-

rium zamieszczonego na str. 31 oraz dokonując osza-

cowania, przez jak długi czas będziemy używać sprzę-

tów w naszym gospodarstwie domowym w czasie, gdy

nie ma produkcji z fotowoltaiki, możemy precyzyjne

określić pojemność naszego magazynu energii. Jeżeli

zakładamy, że będzie to praca czajnika elektrycznego

o mocy 2 kW przez 30 min, to będziemy potrzebować

magazynu energii o pojemności 1 kWh. Jeżeli dodamy

pracę 100 W (0,1 kWh) TV przez 10 godz., to musimy

zgromadzić kolejną 1 kWh energii. Sumując tak obli-

czone zapotrzebowanie na energię w czasie niezbęd-

nych urządzeń otrzymamy pojemność naszego maga-

zynu. Jeżeli pojemność w kilowatogodzinach naszej

baterii będzie mniejsza, to różnicę pobierzemy z sieci

elektroenergetycznej.

Przykładowo, gospodarstwo domowe zajmu-

jące kuchnię, łazienkę, salon i dwie sypialnie zużywa

około 15–20 kWh energii elektrycznej dziennie. Jed-

nak część tej energii jest zużywana w ciągu dnia i może

być bezpośrednio zasilana wyłącznie energią sło-

neczną. Mając to na uwadze, bateria o średniej wiel-

kości 10 kWh byłaby na ogół wystarczająco duża, aby

wytrzymać okresy wieczorne i nocne. W rzeczywisto-

ści każde gospodarstwo domowe jest inne, a wzorce

użytkowania mogą się znacznie różnić. Dla tych, któ-

rzy są bardziej oszczędni energetycznie i korzystają

z wydajnych urządzeń, odpowiednia może być mniej-

sza bateria o pojemności od 5 do 6 kWh, która zapew-

nia również wystarczającą moc zapasową do obsługi

podstawowych obciążeń, takich jak oświetlenie, kom-

putery i lodówki.

Dobieramy wielkość zasobnika

Istnieje wiele różnych potencjalnych kryteriów

decyzyjnych i punktów porównawczych, które należy

uwzględnić podczas oceny opcji magazynowania

energii. Jednym z nich jest dobór funkcjonalny. Jeśli

chcemy zasilić więcej urządzeń na raz, należy wybrać

baterię o dużej mocy znamionowej; możliwość zasi-

lania bardziej energochłonnego urządzenia (takiego

jak pompa ściekowa) umożliwi zastosowanie baterii

o wysokiej mocy chwilowej. Dłuższy czas korzystania

z baterii zapewni ta o większej pojemności użytkowej.

Jeśli chcemy maksymalnie wykorzystać każdą kilowa-

togodzinę energii elektrycznej wkładanej do akumu-

latora, to najlepiej sprawdzą się te o możliwości głębo-

kiego rozładowania. Mając ograniczoną powierzchnię

przeznaczoną na instalację, wybieramy baterie litowo-

-jonowo-niklowo-manganowo-kobaltowe

(NMC).

Najdłuższą żywotność zapewnią baterie litowo-żela-

zowo-fosforanowe (LFP), które charakteryzują się

największą liczbą cykli ładowanie-rozładowanie.

Aby dokonać właściwego doboru funkcjonal-

nego, należy wziąć po uwagę poniższe parametry:

––

moc znamionowa akumulatora odnosi się do

kilowatów [kW] mocy, jaką akumulator może

zapewnić jednocześnie. Innymi słowy, ocena

mocy baterii informuje zarówno o tym, ile urzą-

dzeń może zasilać bateria jednocześnie, a także

o tym, które to urządzenia. Co ważne, baterie

słoneczne często mają dwie różne moce znamio-

nowe – moc ciągłą i 5-minutową lub chwilową

moc znamionową – co oznacza, że mogą zapew-

nić większą moc w krótkim czasie. Jest to ważne

dla urządzeń, które wymaga dużej ilości energii

do włączenia, ale potem działa z mniejszą mocą;

––

rozmiar baterii – użyteczna pojemność baterii

to ilość energii elektrycznej, którą bateria jest

w stanie przechowywać i dostarczać do pracują-

cych urządzeń. Podczas gdy moc jest wyrażona

w [kW], rozmiar baterii jest wyrażony w kilowa-

togodzinach [kWh], co jest mocą pomnożoną

przez czas. W rezultacie pojemność baterii infor-

muje, jak długo bateria może zasilać urządzenia

gospodarstwa domowego;

––

sprawność domowego magazynu energii – decy-

dując się na montaż zasobnika energii, warto

także pamiętać o tym, że ilość znajdującego się

w nim prądu – uzyskanego poprzez naładowa-

nie baterii za pomocą instalacji PV – nigdy nie

jest odbierana w 100%. Wszystko zależy bowiem

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

od sprawności zastosowanych w urządzeniu

baterii. Jak już wspomniano w repetytorium,

akumulatory litowo-jonowe mają sprawność

około 95%. Oznacza to, że z każdych 10 kWh

dostarczonych do nich energii będzie można

z powodzeniem odebrać 9,5 kWh. Dla przy-

pomnienia akumulatory kwasowo-ołowiowe

cechują się sprawnością na poziomie 75%.

––

głębokość rozładowania – jeśli chodzi o możli-

wość wykorzystania ilości energii wyproduko-

wanej i zmagazynowanej w bateriach, ważna jest

także głębokość rozładowania określana przez

producenta. Wskazuje ona bowiem poziom, do

jakiego w bezpieczny sposób mogą być rozła-

dowane akumulatory litowo-jonowe lub kwa-

sowo-ołowiowe, bez wpływu na ich pojemność

i późniejszą sprawność. Wobec tego, jeśli zain-

stalowany magazyn energii posiada pojemność

10 kWh, a jego producent wskazał, że głębokość

rozładowania wynosi dla niego 90%, to oznacza,

że nie należy rozładowywać akumulatora poniżej

2 kWh. Czyli jego użytkownicy mają do dyspo-

zycji tylko 8 kWh energii pomimo 10 kWh znaj-

dującej się w magazynie. Dodatkowo głębokość

rozładowania wskazuje także na klasę zastosowa-

nego akumulatora. Dlatego też im jej wartość jest

wyższa, tym jest on droższy;

––

żywotność baterii – magazyny energii łado-

wane energią produkowaną za pomocą insta-

lacji fotowoltaicznych za dnia oraz rozładowy-

wane podczas zmniejszonej ich wydajności lub

braku pracy nocą działają na podobnej zasadzie

jak baterie w naszych telefonach i laptopach.

Każdy pełen cykl zmniejsza więc ich spraw-

ność oraz pojemność. Dlatego też producenci

magazynów energii najczęściej, oferując na nie

swoją gwarancję, określają ją nie tylko w latach,

lecz także ilości pełnych cykli ładowania. Przy

czym należy wiedzieć, że obowiązująca z nich

jest wyłącznie ta, która skończy się wcześniej.

Wobec tego, jeśli nasz magazyn energii bazujący

na akumulatorach litowo-jonowych ma gwaran-

cję na 10 lat oraz 8000 pełnych cykli (ładowania

i rozładowania), jeśli w 8. roku jego użytkowania

nastąpi 8001 pełen cykl, sprzęt nie jest już objęty

gwarancją.

Na koniec pozostaje wybór pomiędzy systemem

magazynowania: AC czy DC.

Systemy magazynowania energii sprzę-

żone z prądem przemiennym AC

Ogólnie rzecz biorąc, system akumulatorów

sprzężonych z prądem przemiennym wykorzystuje

dwa falowniki. Pierwszy falownik to standardowy

falownik słoneczny, który jest instalowany w każdym

systemie fotowoltaicznym w celu konwersji prądu sta-

łego na prąd przemienny, a drugi to przenośny falow-

nik magazynujący używany do przekształcania prądu

z prądu przemiennego z powrotem na prąd stały

w celu ładowania akumulatora.

Sprzężenie AC: plusy i minusy

Systemy akumulatorów sprzężonych z prądem

przemiennym są zarówno łatwiejsze do zaprojekto-

wania, jak i łatwiejsze do zainstalowania, a zatem są

zazwyczaj bardziej opłacalną opcją. Ponadto systemy

sprzężone z prądem przemiennym są zwykle lepszym

rozwiązaniem, jeśli posiadamy już zainstalowaną

instalację fotowoltaiczną i chcemy dodać system bate-

rii do przechowywania energii elektrycznej. Ponieważ

jednak systemy solarno-magazynowe sprzężone z prą-

dem przemiennym AC wykorzystują dwa oddzielne

falowniki, są one mniej wydajne niż systemy sprzę-

żone DC pod względem mocy wyjściowej.

Systemy magazynowania energii sprzę-

żone z prądem stałym DC

System akumulatorów połączonych prądem sta-

łym wymaga użycia tylko jednego falownika. Jest to

bardziej wyspecjalizowany element instalacji fotowol-

taicznej niż falowniki używane do sprzężenia prądu

przemiennego, ponieważ jest to falownik hybrydowy

używany zarówno do baterii, jak i modułów genera-

tora PV.

Sprzężenie DC: plusy i minusy

Jak zauważono powyżej, falowniki hybry-

dowe używane do sprzężenia DC są bardziej

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

wyspecjalizowanymi urządzeniami i w rezultacie są

droższe niż typowy falownik do instalacji PV niepo-

siadający możliwości współpracy z magazynem ener-

gii. Jeśli zależy nam na efektywności kosztowej lub

mamy już zainstalowaną instalację PV, prawdopo-

dobnie lepszym rozwiązaniem jest system sprzężony

z prądem przemiennym. Jednak systemy sprzężone

DC są wydajniejsze pod względem mocy wyjściowej,

ponieważ energia elektryczna musi przejść tylko przez

jeden falownik. Z tego powodu osoby instalujące jed-

nocześnie elektrownię fotowoltaiczną i system maga-

zynowania energii mogą rozważyć wybór systemu

sprzężonego DC, ponieważ straty energii są mniejsze.

Nie ma ostatecznej odpowiedzi, która opcja jest

najlepszym wyborem. W rzeczywistości zależy to

od konkretnej sytuacji i przekonania do zastosowa-

nia danego systemu. Ogólną zasadą jest to, że system

sprzężony z prądem przemiennym AC jest prostszą

i bardziej opłacalną opcją, jeśli mamy już zainstalo-

waną fotowoltaikę i chcemy dodać akumulatory.

Baterie przepływowe – niedaleka przy-

szłość

W przeciwieństwie do przesyłania jonów ze

związku metalu do innego związku metalu przez

elektrolit, tak jak ma to miejsce w akumulatorach

kwasowo-ołowiowych i litowo-jonowych, akumula-

tor przepływowy przekazuje jony z jednego zbior-

nika cieczy do drugiego, a następnie z powrotem.

Tego typu baterie są również nazywane bateriami

przepływowymi redoks ze względu na wykorzysta-

nie reakcji chemicznych redukcji i utleniania jako

sposobu przepływu jonów z jednej cieczy i przeka-

zywania ich do drugiej. Mogą one przechowywać

znacznie więcej energii niż typowa domowa bate-

ria litowo-jonowa. Obecnie ta technologia jest inten-

sywnie rozwijana i może stać się, po osiągnięciu

zakładanych parametrów, bardzo popularna w nad-

chodzącej dekadzie.

Korzyści z posiadania baterii

Systemy przechowywania energii elektrycz-

nej oferują bezprecedensowy poziom niezależno-

ści energetycznej i autonomii. Zapewniają stabiliza-

cję sieci, dla której coraz większym wyzwaniem jest

rosnący udziału w energetyce odnawialnych źródeł

energii. Połączenie energii elektrycznej uzyskiwanej

z odnawialnych źródeł, a w szczególności z fotowol-

taiki, z jej magazynowaniem może pozwolić konsu-

mentom w niedalekiej przyszłości na znaczną auto-

nomię, także na naszej szerokości geograficznej.

Systemy magazynowania stanowią zapasowe źró-

dło energii na wypadek awarii lub przerwy w dosta-

wie prądu, eliminując potrzebę pobierania energii

z sieci. Domowe baterie o pojemnościach nie zapew-

niających pełnej autonomii energetycznej przyczy-

niają się do znacznego zwiększenia poziomu auto-

konsumpcji energii wyprodukowanej przez instala-

cję fotowoltaiczną a w konsekwencji do optymaliza-

cji kosztów energii elektrycznej ponoszonych przez

gospodarstwa domowe.

Bibliografia:

Energysage, OptimaEnergy, Jungheirich, YSG Solar, Elektronika Praktyczna, isap.sejm.gov.pl

Fot. 2. Budowa Energy Storage System X firmy BMZ GmbH.

Źródło: www.covestro.com

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

zkło używane do budowy modułów fotowol-

taicznych pokryte jest cienkimi powłokami,

które modyfikują jego funkcjonalność. Te cien-

kie nanocząsteczkowe warstwy powłok nie mają

wpływu na jego przezierność, a tym samym konwer-

sja promieniowania słonecznego na energię elek-

tryczną w ogniwach znajdujących się pod taflą szkła

modułu jest niezakłócona (wpływ warstw jest pomi-

jalny). To właśnie tym powłokom szkło zawdzięcza

możliwość tzw. samoczyszczenia (ang. self-cleaning).

Utrzymanie czystości modułów

fotowoltaicznych

Czystość modułów fotowoltaicznych zamontowanych w generatorze instalacji PV ma wpływ

na ilość uzyskanej energii elektrycznej. Powłoki nanoszone na szkło modułów pomagają

w samoczyszczeniu podczas deszczu bądź spłukiwania wodą, jednak nie zapewniają pełnej

czystości powierzchni roboczych modułów.

Mirosław Grabania

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

Ta funkcja samoczyszczenia nie jest jednak równo-

znaczna ze zdolnością do pełnego samooczyszcza-

nia przez szkło swojej powierzchni. Ułatwia samo-

czyszczenie podczas deszczu lub spłukiwania wodą,

umożliwia znacznie rzadsze mycie niż w przypadku

standardowego szkła, nieposiadającego zdolności

fotokatalitycznych. Nie zapewnia, niestety, całko-

witego usuwania gromadzącego się kurzu i innych

zanieczyszczeń, a w szczególności zdarzających się

zabrudzeń miejscowych, spowodowanych ptasimi

odchodami lub np. przyklejonym liściem.

Skutki nieusuwania zabrudzeń

Moduły w generatorach fotowoltaicznych sys-

temów naziemnych pracują pod kątem ok. 30°, a w

obiektowych instalacjach prosumenckich bywa róż-

nie, w zależności od kąta nachylenia dachu oraz

miejsca instalacji. Im mniejszy kąt nachylenia, tym

osiadanie różnego rodzaju zanieczyszczeń i osadów

może być większe. W długich okresach bezdeszczo-

wych, w zależności od warunków środowiskowych,

nagromadzone zabrudzenia o dużej intensywno-

ści w postaci warstw kurzu i pyłków w okresie pyle-

nia drzew osłabiają reakcje fotokatalityczne powłok

self-cleaning szkła powlekającego moduły PV.

W takich przypadkach nawet intensywny deszcz nie

jest w stanie całkowicie usunąć zanieczyszczeń osa-

dzonych na powierzchni szkła. Zmniejszenie prze-

zierności szyby spowodowane tego rodzaju zabru-

dzeniami oznacza mniejszą ilość światła docierają-

cego do ogniw w module, a to z kolei skutkuje mniej-

szym natężeniem prądu płynącego z generatora PV

do falownika. Jeżeli zabrudzenia pokrywają moduł

w miarę równomiernie, to konsekwencją obniżonej

transparentności szyby jest zmniejszenie ilości ener-

gii elektrycznej produkowanej przez instalację.

Innymi rodzajami zabrudzeń są te występujące

miejscowo, nierównomierne, spowodowane np.

odchodami ptaków lub przyklejonym liściem bądź

innym ciałem stałym. Szczególnie niebezpieczne są

zabrudzenia ptasimi odchodami, które ze względu

na swoje agresywne właściwości chemicznie powo-

dują uszkodzenia powłok funkcjonalnych, a w

konsekwencji trwałe, miejscowe odbarwienia szkła

modułu, zakłócając jego przezierność. Kolejnym

rodzajem zabrudzenia miejscowego są zabrudze-

nia występujące przy dolnej ramie modułu. Są tym

większe, im moduł zainstalowany jest pod mniej-

szym kątem. Woda, która zatrzymywana jest przez

ramę, odparowuje, pozostawiając pasek nieczy-

stości na szybie. Wielokrotne odparowanie powo-

duje nawarstwianie się oraz znaczne poszerzanie się

tego zabrudzenia. Nieusuwane w dłuższym okresie

zabrudzenia występujące miejscowo mogą prowa-

dzić do uszkodzenia całego modułu.

Jak nie stracić gwarancji na moduły

Wbrew wielu publikacjom, opracowaniom

i opisom marketingowym sugerującym bezobsłu-

gowy aspekt funkcjonowania instalacji fotowol-

taicznych, producenci modułów PV jasno i rze-

czowo opisują sposób eksploatacji i konserwacji

swoich urządzeń. Zalecenia powyższe znajdziemy

w instrukcjach montażu i obsługi sformułowanych

przez producentów modułów PV oraz na ich stro-

nach internetowych. Z kolei w warunkach gwaran-

cji znajdziemy kategoryczne zapisy mówiące o tym,

że w razie niestosowania się do zaleceń zawartych

w przedmiotowych dokumentach i instrukcjach

możemy utracić gwarancję na produkt. Tak więc

pozostawienie modułów (całej instalacji fotowol-

taicznej) bez opieki jest poważnym błędem, mogą-

cym prowadzić do uszkodzeń i narazić użytkow-

nika na utratę gwarancji. W instrukcjach instala-

cji i eksploatacji modułów fotowoltaicznych znaj-

dziemy szczegółowe informacje i wskazówki, jak

należy dbać o system PV, czyścić oraz eksploatować

urządzenia poszczególnych producentów.

Przykłady wskazań producentów

Pierwszym przykładem jest „Instrukcja insta-

lacji i eksploatacji krystalicznych modułów foto-

woltaicznych Q.PEAK DUO-G6.X-Q CELLS”

obowiązująca w Europie. W dokumencie czy-

tamy: „Brud i kurz są zazwyczaj zmywane przez

deszcz. Jeżeli moduł jest całkowicie lub częściowo

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

zacieniony wskutek zanieczyszczeń (np. przez

rośliny, ptasie odchody – zabrudzenie występujące

miejscowo), to wymaga oczyszczenia, by zapobiec

spadkowi wydajności”. Instrukcja mówi również

o powinności poddania corocznej kontroli przez

instalatora, podczas której m.in. należy sprawdzić

stan połączeń oraz czystość komponentów elek-

trycznych (taki zapis skutkuje koniecznością spo-

rządzenia protokołu z kontroli dla celów potwier-

dzających prawidłową eksploatację. Brak protoko-

łów – potwierdzenia dokonanych czynności – może

skutkować utratą gwarancji).

Dokument ten szczegółowo opisuje sposób

czyszczenia modułów.

Wybrane

zalecenia

ogólne

dotyczące

czyszczenia:

––

Czyścić wyłącznie ochłodzone już moduły

solarne.

––

Prace należy zlecać wyspecjalizowanej firmie.

––

W razie ryzyka wystąpienia mrozu nie czyścić

modułu wodą.

––

Nie używać żadnego czyszczenia chemicznego

lub szczotek obrotowych.

––

Moduły czyścić wyłącznie ręcznie za pomocą

wystarczającej ilości wody.

Moduły należy czyścić w następujący sposób:

––

Śnieg i lód usuwaj bez użycia siły (np. bardzo

miękką zmiotką).

––

Nie zdrapywać zanieczyszczeń.

––

Spłukuj brud (kurz, liście itd.) letnią wodą

lub stosuj środek do czyszczenia szkła na bazie

alkoholu. Nie używaj detergentów ze środ-

kami ściernymi oraz środków powierzch-

niowo czynnych.

––

Uporczywe zanieczyszczenia należy ostrożnie

usunąć nawilżonym ręcznikiem papierowym

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

lub miękką gąbką. Nie należy stosować żad-

nych szmatek z mikrofibry lub bawełny.

––

Zanieczyszczenia usuwać letnią wodą, środ-

kiem czyszczącym na bazie alkoholu, miotłą

lub miękką szmatką.

––

Nie używać środków powierzchniowo-czyn-

nych (tenzydów), skrobaczek, szczotek obro-

towych i żadnych urządzeń wykorzystujących

wodę pod ciśnieniem.

––

Usuwać zanieczyszczenia na konstrukcji

nośnej modułów (liście, ptasie gniazda itd.).

Uporczywe zanieczyszczenia można punktowo

usuwać po godzinie od ich powstania za pomocą

izopropanolu (IPA):

––

Przestrzegać

wskazówek

bezpieczeństwa

umieszczonych na opakowaniu IPA.

––

Nie dopuszczać do spływania izopropanolu

między moduł i ramę lub do krawędzi modułu.

Zapisy instrukcji montażu modułów JA Solar

PV w rozdziale „Obsługa i konserwacja”, podroz-

dział „Czyszczenie”:

„Kurz nagromadzony na froncie modułu może

zmniejszyć moc wyjściową, a nawet może spowodo-

wać wystąpienie gorącego punktu”. W dalszej czę-

ści jako zagrożenie dla prawidłowej pracy modułu

wymienione są ptasie odchody i rośliny (zapewne

chodzi o liście). Zalecane jest czyszczenie modu-

łów w zależności od prędkości brudzenia się w for-

mie przetarcia powierzchni szkła wilgotną gąbką

lub miękką szmatką. Instrukcja zabrania czyszcze-

nia środkiem zawierającym kwas lub zasadę. Wyłą-

czenie gwarancji na produkt opisane w dokumencie

„Ograniczona gwarancja na moduły PV JA Solar”

nastąpi m.in. w wyniku: niewłaściwego użytkowa-

nia, złego użytkowania, zaniedbywania i inne.

Innym przykładem warunków utrzymania

gwarancji jest fragment instrukcji obsługi modu-

łów firmy Jinko Solar dotyczący serwisu i konser-

wacji, który stwierdza jasno, że w celu zapewnie-

nia optymalnej wydajności moduły solarne muszą

być regularnie kontrolowane i serwisowane. Wska-

zówki dotyczące czyszczenia modułów zawierają

informację, że w miarę możliwości, w zależności

od warunków lokalnych, panele należy czyścić

przynajmniej raz w roku suchą lub lekko zwilżoną

szmatką. Instrukcja zabrania używania wody zawie-

rającej duże ilości wapnia oraz nie pozwala na

czyszczenie powierzchni szkła przyrządami do

szorowania.

W celu uniknięcia porażenia prądem elektrycz-

nym, a także uszkodzenia instalacji wywołanego

szokiem termicznym, dokument ten wskazuje wcze-

sne godziny poranne lub późne godziny nocne jako

porę właściwą dla czynności konserwacyjnych.

W części dotyczącej ograniczonej gwarancji Jinko

Solar znajdziemy konsekwencje niestosowania się

do zapisów instrukcji obsługi: „Przyrzeczenie gwa-

rancji nie obejmuje modułów, które: były stosowane

z naruszeniem zasad opisanych w instrukcji mon-

tażu firmy Jinko (Installation Manual), dostępnej na

stronie internetowej producenta w wersji obowiązu-

jącej w momencie wytworzenia modułu”.

Według stanowiska firmy LONGi dotyczą-

cego zasad użytkowania urządzeń tej firmy, moduły

muszą być regularnie sprawdzane i konserwowane,

szczególnie w okresie gwarancyjnym. Jest to obo-

wiązek, który spoczywa na użytkowniku, a per-

sonel obsługi klienta LONGi ma zostać powia-

domiony w ciągu dwóch tygodni, gdy okaże się,

że komponenty są uszkodzone lub posiadają inne

istotne nieprawidłowości. Zanieczyszczenia nagro-

madzone na powierzchni szklanej modułu, takie

jak kurz, pyły przemysłowe, ptasie odchody, liście,

zmniejszają moc wyjściową i prowadzą do powsta-

nia lokalnych gorących punktów. O sile oddziały-

wania decyduje rodzaj zanieczyszczeń. Niewielkie

ilości pyłu wpłyną na intensywność i równomier-

ność promieniowania słonecznego docierającego do

modułu, ale nie są niebezpieczne i generalnie moc

nie zostanie znacząco zmniejszona. Działanie modu-

łów nie powinno być zakłócone czynnikami śro-

dowiskowymi, które mogłyby całkowicie lub czę-

ściowo zacienić moduły. Tego typu silne oddziały-

wanie znacznie zmniejszy moc wyjściową pracują-

cego modułu. Firma LONGi sugeruje, aby w żad-

nym wypadku nie zacieniać powierzchni modułu.

instalacje

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

Częstotliwość czyszczenia zależy od szybkości gro-

madzenia się brudu. W normalnych sytuacjach

deszcz oczyści powierzchnię modułu i zmniejszy

częstotliwość koniecznego czyszczenia. Do prze-

tarcia szklanej powierzchni zaleca się użycie gąbki

zwilżonej czystą wodą lub miękkiej szmatki. Nie

wolno używać kwaśnych i zasadowych detergentów

do czyszczenia modułów. W żadnym przypadku nie

wolno używać narzędzia o szorstkiej powierzchni do

czyszczenia. Aby uniknąć możliwego ryzyka pora-

żenia prądem elektrycznym lub poparzenia, firma

LONGi sugeruje czyszczenie modułów wczesnym

rankiem i wieczorem przy niskim natężeniu promie-

niowania i niskiej temperaturze modułów, szczegól-

nie w obszarach o wysokiej średniej temperaturze

otoczenia. Aby uniknąć potencjalnego ryzyka pora-

żenia prądem, nie wolno czyścić modułów z uszko-

dzeniem szkła ani odsłaniać przewodów.

Na koniec fragment instrukcji montażu i użyt-

kowania modułu PV SELFA GE SA, w której w spo-

sób jasny i jednoznaczny wskazano zasady mycia

modułów.

Zalecenia: nie stosujemy myjek wysokoci-

śnieniowych, nie stosujemy urządzeń posiadają-

cych twarde elementy prowadzące do porysowania

szkła, myjemy zwykłą wodą bez dodatków deter-

gentów, nie dotykamy części przewodzących prąd,

unikamy mycia w dni słoneczne, kiedy tempera-

tura modułów przekracza 60 °C. Zaleca się mycie

modułów dwa razy w roku, głównie po okresach

pylenia i nawożenia roślin. W przypadku modu-

łów ze szkłem antyrefleksyjnym zaleca się mycie

co najmniej raz w roku, po umyciu przepłukanie

wodą zdemineralizowaną, w celu osuszenia dopusz-

cza się używanie ściągacza gumowego lub miękkiej

szmatki. Tłuste plamy można usunąć przy pomocy

alkoholu izopropylowego lub etylowego.

Wyłączenia i ograniczenia gwarancji w doku-

mencie „Warunki Gwarancji na moduły fotowol-

taiczne typ SV60P.X-YYY produkowane przez

firmę SELFA GE SA” obejmują moduły, które były

m.in. eksploatowane i serwisowane niezgodnie

z instrukcją montażu i użytkowania modułu PV.

Podsumowanie

W powyższych, przykładowo zaprezentowa-

nych instrukcjach wymieniono całą paletę czynno-

ści, zaleceń, ostrzeżeń i sposobów dotyczącą kon-

serwacji, czyszczenia i mycia modułów fotowol-

taicznych. Sposoby oczyszczania i mycia modułów

zalecane przez poszczególnych producentów mogą

się różnić i w wielu przypadkach różnią się od sie-

bie. Korzystanie z publikacji i poradników, w któ-

rych zbiorowo przedstawione są wszystkie metody

czyszczenia i mycia modułów bez szczegółowego

zapoznania się z instrukcją producenta danego

urządzenia, zdaniem autora, może być poważnym

błędem. W wyniku zastosowania metody konser-

wacji niezgodnej z dokumentacją urządzenia może

dojść do utraty gwarancji, a nawet uszkodzenia

modułu (wg zapisów niektórych instrukcji).

Analizując zapisy producentów modułów

fotowoltaicznych dotyczące zasad konserwacji,

w szczególności częstości i sposobu mycia genera-

tora w kontekście konsekwencji gwarancyjnych,

możemy właściwie uznać za oczywiste, że jest to

powinność gwarantująca bezpieczną, niezawodną

i długotrwałą pracę posiadanej instalacji. Przestrze-

ganie powyższych zasad jest gwarancją produktyw-

ności podawanej przez producenta, a w konsekwen-

cji stanowi o czasie zwrotu poniesionych kosztów

inwestycji i zakładanych przyszłych dochodach.

Kolejnym mało eksponowanym tematem doty-

czącym mycia instalacji fotowoltaicznych są zasady

bezpieczeństwa, warunki wykonywania i inne

aspekty techniczne związane z tym zagadnieniem.

Trudno tutaj polemizować z zapisem mówią-

cym o konieczności mycia modułów przez firmy

wyspecjalizowane. Jeżeli producent modułów

umieszcza taki zapis w stosownych dokumentach

dotyczących urządzenia, to oczekuje potwierdze-

nia takich działań stosownym protokołem. Braki

protokołów z czynności konserwacyjnych mogą

być uznane za niedotrzymanie warunków gwa-

rancji udzielonych przez producenta na swoje

urządzenia.

SPIS TREŚCI

magazyn fotowoltaika / dodatek prosument 2022

magazyn

fotowoltaika

2/2020

cena 16,50 zł (w tym 8% VAT)

ISSN 2083-070X

Data

Podpis

Wysyłka czasopism zostanie zrealizowana po dostarczeniu Wydawcy podpisanego zamówienia.

Wydawnictwo KREATOR, ul. Niekłańska 35/1, 03-924 Warszawa

tel. 508 200 900, prenumerata@kreatorpolska.pl

NIP 952 174 70 19 REGON 365604130

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez KREATOR Agnieszka Parzych na potrzeby realizacji zamówienia prenumeraty zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)

2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. Dz.U. UE L.2016.119.1 z dnia 4 maja 2016 r.

Dane do faktury:

Zamawiający:

Adres:

NIP:

Adres do wysyłki:

Imię i nazwisko adresata prenumeraty:

tel./fax:

e-mail:

Zamawiam prenumeratę roczną* czasopisma:

Oświetlenie LED (4 wydania)

Prenumerata papierowa krajowa plus e-wydania gratis

Liczba prenumerat….. x 64 zł. Do zapłaty ………..zł

od numeru…….

Magazyn Fotowoltaika (4 wydania)

Prenumerata papierowa krajowa plus e-wydania gratis

Liczba prenumerat….. x 64 zł. Do zapłaty ………..zł

od numeru……

Katalog Fotowoltaika (rocznik)

Bezpłatny dla prenumeratorów

*podane ceny zawierają koszty dystrybucji oraz podatek VAT

Prenumerata elektroniczna

Liczba prenumerat….. x 54 zł. Do zapłaty ………..zł

od numeru……

Prenumerata elektroniczna

Liczba prenumerat….. x 54 zł. Do zapłaty ………..zł

od numeru……

magazyn

fotowoltaika

www.akademialed.pl

www.magazynfotowoltaika.pl

ZAMÓWIENIE

LED

15 zł (w tym 8% VAT)

nr 2/2020

Bakteriobójcze

promieniowanie UVC

– korzyści i zagrożenia

K a t a l o g

F O T O W O L T A I K A

2 0 2 0

magazyn

fotowoltaika

www.magazynfotowoltaika.pl

magazyn

fotowoltaika

FIRMY

PRODUKTY

REALIZACJE

Troszczysz się o środowisko naturalne? Chcesz odpowiedzialnie i efektywnie

zarządzać energią elektryczną w swoim domu? Myślisz o niezależności ener-

getycznej? Kupujesz produkty wysokiej jakości o niskim śladzie węglowym?

Postaw na instalację fotowoltaiczną z produkowanym w Austrii hybrydowym

falownikiem Fronius. Niezależnie od tego, czy jest on stosowany w fotowoltaice

w połączeniu z systemami magazynowania energii, zasilania awaryjnego,

ogrzewania czy e-mobilności, Fronius GEN24 Plus oferuje wyjątkową gamę

rozwiązań i dlatego odgrywa wiodącą rolę w rewolucji energetycznej w domu.

www.forum.pl/solar

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44