KKO_2024
Welcome to interactive presentation, created with Publuu. Enjoy the reading!
XXXII Krajowa Konferencja Oświetleniowa i 4. Forum Technologii Oświetleniowych
Zanieczyszczenie światłem, oświetlenie dynamiczne
8
Zanieczyszczenie światłem w Polsce
Andrzej Z. Kotarba
Centrum Badań Kosmicznych PAN
Słowa kluczowe: zanieczyszczenie światłem, Polska, obserwacje satelitarne, jasność nieba
Umiejętność generowania światła elektrycz-
nego
jest
jedną
z
największych
zdobyczy
cywilizacyjnych człowieka. Jednak niekontrolo-
wana emisja światła nocą staje się poważnym
zagrożeniem
dla
środowiska
naturalnego
i ludzkiego zdrowia; jest przyczyną zanieczyszcze-
nia światłem. Niniejsze badanie kompleksowo
diagnozuje skalę tego zjawiska na obszarze Polski.
Metoda Stopień zanieczyszczenia światłem
w Polsce parametryzowano dwiema miarami.
Pierwszą była radiancja światła emitowanego
z powierzchni
ziemi
w
górę
(w
kosmos),
rejestrowanego za pomocą radiometru Visible
Infrared Imaging Radiometer Suite (VIIRS) satelity
Suomi-NPP. Rejestracji dokonywano każdej nocy
w
latach
2012-2023,
około
godziny
1:30,
w zakresie spektralnym 0,5-0,9 m. Drugą miarę
stanowiła luminancja nocnego nieba w roku 2023.
Została określona za pomocą modelu transferu
promieniowania
zasilonego
danymi
VIIRS
i
skalibrowanego
naziemnymi
pomiarami
fotometrycznymi.
Rozdzielczość przestrzenna danych sięgająca
ok. 500 m (radiometria VIIRS) i ok. 1 km
(fotometria nieba) pozwoliła wyznaczyć trendy
w intensywności emisji światła nocą, m.in. dla
każdej gminy w Polsce.
Wyniki Analiza danych satelitarnych wykazała,
że radiancja światła emitowanego w niebo
z terytorium Polski w roku 2022 była o 6% wyższa
niż w dekadzie 2012-2021 (o 8% wyższa niż
w roku
2012,
oraz
o
19%
wyższa
niż
w naznaczonym epidemią COVID roku 2020).
W 2022 roku, w porównaniu z wcześniejszą
dekadą, pojaśniało 23,3% powierzchni kraju. Na
5,2% powierzchni Polski zaobserwowano spadek
radiancji, podczas gdy na 71,5% powierzchni kraju
zmiana nie wystąpiła lub była statystycznie
nieistotna.
Największe
pojaśnienie
(wzrost
radiancji) zaobserwowano w województwach
małopolskim i śląskim, gdzie objęło odpowiednio
40,4% i 36,3% powierzchni. W skali lokalnej
najintensywniejszymi źródłami nocnego światła
(poza miastami) były szklarnie, węzły drogowe
i infrastruktura logistyczna (hale magazynowe).
W obrębie miast stwierdzono zarówno obszary
wzrostu, jak i spadku radiancji, przy czym zmiana
netto dla całych miast była dodatnia: wszystkie
wykazały wzrost emisji światła w niebo.
Analiza luminancji nocnego nieba wykazała,
że naturalnie ciemne nocne niebo nad Polską
w roku 2022 nie występowało w ogóle. Najbliższe
naturalnemu zaobserwowano nad Bieszczadami,
gdzie było o 6% jaśniejsze, niż w warunkach braku
zanieczyszczenia
światłem.
Najjaśniejsze
stwierdzono nad Warszawą: o 6329% jaśniejsze
niż niebo naturalne. Średnio w skali całego kraju
nocne niebo nad Polską było o 147% jaśniejsze,
niż niebo naturalne. Wartości te dotyczą nieba
bezchmurnego i obserwowanego w zenicie –
części
nieboskłonu,
która
zazwyczaj
jest
najciemniejsza.
Bliżej
horyzontu
i
podczas
występowania chmur niebo jest jeszcze jaśniejsze.
Badanie wykazało, że z powodu nadmiarowej
emisji światła nocą, Droga Mleczna nie jest
dostrzegalna
nad 9,2%
powierzchni
Polski,
tj. obszarem zamieszkanym przez 58% populacji
kraju. Nad największymi miastami (Warszawa,
Łódź, Katowice, Poznań, Kraków, Gdańsk, Lublin)
nocne niebo w 2023 roku było tak jasne,
że ludzkie oczy w ogóle nie adaptowały się do
nocnego (skotopowego) trybu widzenia. Sytuacja
ta dotyczyła co piątego Polaka, co piątej Polki.
Wnioski
Badanie wykazało, że zjawisko
zanieczyszczenia
światłem
jest
w
Polsce
powszechne i nasila się. Sprzyja temu brak
regulacji prawnych skutecznie ograniczających
emisję
światła
nocą.
Dalszy
brak
działań
legislacyjnych doprowadzi najprawdopodobniej
do
kontynuacji
wzrostu
zanieczyszczenia
światłem,
a
co
za
tym
idzie,
nasilenia
antropopresji na środowisko naturalne oraz
pogorszenia
dobrostanu
Polek
i
Polaków.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18